Allergie voor voedingsmiddel

Voedsel overgevoeligheid komt in Europa naar schatting voor bij 2% van de volwassenen en 8% bij kinderen. Vóórdat u deze folder doorleest is het goed om de volgende begrippen uit elkaar te houden:

VOEDSELOVERGEVOELIGHEID
Een algemene term om de situatie te beschrijven waarin (de indruk bestaat) dat bepaalde voedingsmiddelen niet worden verdragen, zonder dat er een uitspraak wordt gedaan over het onderliggend mechanisme. Dit is een overkoepelende term voor voedselallergie, voedselintolerantie en voedselaversie.

1. VOEDSELALLERGIE
Bij een voedselallergie verloop de reaktie via het afweersysteem, waarbij IgE antistoffen een belangrijke rol spelen; dit noemt men de “direkte type allergische reactie”. Deze komt met name voor als onderdeel van het atopisch syndroom. De afweerreaktie is meestal gericht tegen een bepaald deel van het voedingsmiddel (= het voedselallergeen), voornamelijk de eiwitfractie.
2. VOEDSELINTOLERANTIE
Dit is de term die gebruikt wordt wanneer iemand een bepaald voedingsmiddel “niet kan verdragen” en daarbij ongewenste reacties krijgt. Een immunologisch mechanisme is hierbij niet aantoonbaar; de hoeveelheid voedingsmiddel die een reactie uitlokt is vele malen kleiner dan de hoeveelheden die bij niet- intolerante personen nodig zijn om reacties uit te lokken. Bij voedselintolerantie kunnen ook andere stoffen dan eiwitten (zoals bepaalde suikers, conserveermiddelen, smaakversterkers} in het spel zijn; een voorbeeld hiervan is lactose-intolerantie bij oudere kinderen en volwassenen. Een andere voorbeeld is het zogenaamde “Chinese restaurant syndrome” (voor glutaminaten E620-E625) of lactose intolerantie. Bij een voedselintolerantie kunnen dezelfde verschijnselen optreden als bij een echte voedselallergie.
3. VOEDSELAVERSIE
Hierbij zit de reactie vooral “tussen de oren”. De betreffende persoon vermijdt een bepaald voedingsmiddel vanwege een angst voor een vermeende lichamelijk reactie die bij het innemen hiervan zou kunnen optreden

Een echte voedseallergie komt dus maar zelden voor. Deze folder gaat over VOEDSELALLERGIE.

Hoe ontstaat allergie voor voedingsmiddel

De allergische reactie verloopt zoals eerder gemeld, via de aanmaak van specifieke IgE antistoffen.  De belangrijkste voedingsallergenen bij kinderen zijn koemelk, kippenei en pinda. Bij volwassenen zijn vooral hazelnoot, pinda, pitvruchten (appel, perzik, kiwi), tarwe, tomaat, aardappel en sesamzaad de boosdoeners. Deze situatie geldt voor Nederland. In andere landen kunnen andere allergenen belangrijker zijn door andere eetgewoonten.

KRUISREACTIES
De meerderheid van de voedselallergieën bij volwassenen berust op kruis-reaktiviteit van IgE antistoffen tegen inhalatie allergenen (bijv. pollen) die ook reageren met eiwitten in voedsel en op kruisreakties tussen voedsel onderling
Zo kennen we verschillende kruisallergie syndromen:
– het paraberk syndroom: boompollen en roosfruit (appel, peer, perzik)
– het para-ragweed-syndroom (niet relevant voor Nederland): ambrosiapollen en banaan, meloen
– het Bird-egg syndroom: vogelveren en eigeel
– het para bijvoetsyndroom: het in augustus bloeiende onkruidachtige gewas bijvoet (Artemisia vulgaris) met keukenkruiden of specerijen zoals anijs, dille, karwij, kervel, komijn, koriander, lavas, pastinaak, peterselie, selderij, venkel maar ook wortel, witlof, salade, andijvie en schorsenveer.

Klik hier voor: Tabel Kruisreacties Allergenen

Het klinische belang van een kruisallergie is niet altijd goed te voorspellen bij de individuele patiënt. Bovendien kunnen verschillende factoren zoals de hoeveelheid en bereidingswijze van het voedingsmiddel, alcoholgebruik en lichamelijke inspanning kort na de maaltijd de ernst van de klachten beïnvloeden.

NIET GERELATEERD AAN VOEDSEL ALLERGIE:
– suiker
– kleurstoffen
– conserveringsmiddelen
Deze stoffen kunnen wel een rol spelen bij voedselintolerantie.

Wat zijn de verschijnselen
Er kan een scala aan klachten optreden:
– Huid: van milde eczeem tot jeukende galbulten en angiooedeem
– Luchtwegen: ademhalingsproblemen
– Maag-darm: oraal allergie syndroom ”( = jeuk en zwelling mond-en keelholte), buikpijn, krampen, diarree
– Anafylaxis
Een “hyperactief kind” of een steeds terugkerende middenoorontsteking zijn GEEN symptomen van een voedselallergie !

Hoe wordt allergie voor voedingsmiddel vastgesteld

HET VERHAAL VAN DE PATIENT
Er bestaat een reële verdenking op een voedselallergie indien de klachten binnen enkele minuten tot maximaal 2 uur na inname van een bepaald voedingsmiddel optreden.
De patiënt kan ook de indruk krijgen dat hij / zij voor meer dan één voedingsmiddel tegelijk “allergisch” is. Deze situatie is natuurlijk altijd mogelijk; men moet echter bedenken dat behalve allergie ook sprake kan zijn van intolerantie. Om meer helderheid te verkrijgen voor welk voedingsmiddel de patiënt wel of niet reacties krijgt kan men een VOEDSELDAGBOEK bijhouden voor bijv. een periode van 2 weken. Hierin wordt nauwkeurig genoteerd welke reacties optreden bij welk voedingsmiddel met daarbij de tijdsrelatie. Samen met de diëtist(e) en eventueel allergisch onderzoek kunnen conclusies worden getrokken over welke voedingsallergeen(en) wel of niet relevant is/zijn voor de klachten.

ALLERGOLOGISCH ONDERZOEK
Pas wanneer uw verhaal én de aard van de lichamelijke afwijkingen verdacht zijn voor een voedselallergie krijgt u een afspraak voor een allergieonderzoek.

1. HUIDTESTEN
De prik-priktest. Hierbij prikt de verpleegkundige met een lancet door de verdachte vers fruit (bijv. een appel) en prikt met hetzelfde lancet vervolgens op de binnenzijde van uw onderarm. Zo kunnen er meer dan 1 voedingsmiddel worden getest. Na 20 minuten wordt de test beoordeeld. Indien er een duidelijke kwaddel ontstaat op de plaats waar het allergeen is ingeprikt , kan er sprake zijn van een allergie van het directe type voor dot allergeen
In het algemeen is een kwaddelgrootte < 5 mm dubieus, een kwaddelgrootte > 5 mm met roodheid aan de rand is positief.
2. BLOEDTEST
In het bloed kunnen de specifieke IgE antistoffen tegen bepaalde voedingsmiddelen worden aangetoond. De betrouwbaarheid van het bloedonderzoek is echter minder dan die van de huidtesten. De bloedtest wordt slechts als aanvullende test uitgevoerd.
LET OP: Door kruisreacties zijn huid-en bloedtesten soms positief zonder dat er sprake is van een klinisch relevante allergie voor de geteste allergenen. Het omgekeerde is ook mogelijk; de test voor een bepaald voedingsmiddel kan negatief zijn terwijl u echt overtuigd bent dat u na het eten van dat bepaald voedingsmiddel een (huid)reactie krijgt. De resultaten van de testen moeten dus altijd worden teruggekoppeld aan het huidig klachtenpatroon. Het is NIET ZINVOL om “zomaar” op alle mogelijke voedingsmiddelen waarvan u denkt dat u allergisch bent te testen; dit lukraak testen levert meer vragen op dan dat het u antwoorden geeft.
3. DUBBELBLINDE PROVOCATIE TEST
Dit is de gouden standaard voor het aantonen van een allergie voor een voedingsmiddel. Het verdachte voedingsmiddel wordt daarbij onherkenbaar verwerkt in bijv. een tablet of capsule en ingenomen via de mond. Ook neemt de patiënt (maar niet gelijktijdig !) een capsule in waar niets in zit (= neptablet of placebotablet). De volgorde van inname is willekeurig en door het lot bepaald. Wanneer er klachten optreden voor het ingenomen voedingsmiddel is een allergie voor dit middel aangetoond. De test wordt dubbelblind genoemd omdat zowel de onderzoeker als de patiënt beide niet op de hoogte zijn welke capsule is ingenomen, de neptablet of de tablet bevattende het voedingsmiddel.
Omdat deze test kan leiden tot een anafylactische shock wordt deze alleen in een ziekenhuis uitgevoerd.

Wat is de behandeling van allergie voor voedingsmiddel

DE ROL VAN DE DIETIST(E)
De behandeling van een voedselallergie (én ook voedselintolerantie) is een corresponderend dieet waarbij alle oorzakelijke voedingsmiddelen vermeden worden. Daarom wordt de patiënt met de uitslag van het allergieonderzoek verwezen naar een diëtiste. Aanvullende informatie kan verkregen worden bij het LIVO, tel 070-3068890.

MEDICIJNEN
– Antihistaminica kunnen worden gebruikt om de ernst van een eventuele allergische reactie tijdens een maaltijd te verminderen.
– Wanneer u in het verleden een ernstige reactie of zelfs een anafylaxis heeft doorgemaakt, dan is het verstandig een noodpen bij u te dragen.

Wat kunt u zelf aan allergie voor voedingsmiddel doen

– Vermijden van inname van die voedingsmiddelen waarvoor u allergisch bent gebleken, vooral wanneer u een anafylactische shock hebt doorgemaakt.
– De meeste- maar niet alle- allergenen van fruit en groenten zijn thermolabiel, d.w.z. dat ze bij het koken worden vernietigd en daarna dus niet meer allergeen worden.
Bijv. appel of peer verwerkt in een gebak of taart kan gewoon worden gegeten terwijl dezelfde fruit in natuurlijke vorm allergische reacties oproept.

Wat zijn de vooruitzichten als u allergisch bent voor een voedingsmiddel

Een voedingsallergie bij volwassenen is meestal LEVENSLANG. Het is daarom zaak om de leefregels die u van uw huidarts heeft gekregen goed op te blijven volgen en zoveel mogelijk inname van de voedingsmiddelen waarvoor u allergisch op reageert te blijven vermijden. Voedingsmiddelen uit het rijtje waarvoor u niet allergisch reageert kunt u gewoon blijven eten; hierdoor stelt u uw afweersysteem in om een tolerantie op te bouwen. Aan de andere kant is het echter ook mogelijk dat u in de loop der jaren allergisch gaat reageren op steeds meer voedingsmiddelen uit het bovengenoemd rijtje.
Een voedingsallergie bij zuigelingen verdwijnt in de regel in de loop der jaren. Lees hierover meer bij “Allergie voor koemelk bij zuigelingen”.

Downloads

Tabel Kruisreacties Allergenen