Hirsutisme

Hirsutisme is een vorm van overbeharing bij vrouwen waarbij de haargroei toegenomen is volgens een mannelijk beharingspatroon. Hirsutisme komt veel voor. Wat beschouwd wordt als normale – of  als abnormale haargroei bij vrouwen is voornamelijk cultureel en etnisch bepaald. Hirsutisme wordt in onze maatschappij echter als onaantrekkelijk beschouwd waardoor de meeste vrouwen die hieraan lijden toch om een behandeling vragen.

Hoe ontstaat hirsutisme ?

Er bestaan drie vormen van hirsutisme
1. Idiopathische of familiaire hirsutisme. Deze vorm komt in bepaalde rassen en families vaker voor. Zelfs de mannelijke leden in de betreffende familie kunnen meer of dikkere haren hebben dan normaal. De eerste tekenen van overbeharing beginnen tijdens de puberteit. In tegenstelling tot hormonale hirsutisme bestaan er verder geen symptomen van vermannelijking (lees verder). Het gehalte aan mannelijke hormonen in het bloed is bij deze vorm niet verhoogd. Wel wordt er verondersteld dat de haarzakjes gevoeliger zijn voor mannelijke hormonen, waardoor de haargroei in de huid extra wordt gestimuleerd.
2. Hormonale hirsutisme. Deze vorm wordt veroorzaakt door een overproductie van mannelijke hormonen. Deze overproductie vindt plaats in de bijnierschors en de eierstokken. De oorzaak is meestal een tumor afkomstig van de bijnierschors of eierstokken. De meest voorkomende diagnose hierbij is het polycystisch ovarium syndroom. Patiënten met hormonale hirsutisme hebben ook andere symptomen van vermannelijking, zoals verlaging van de stem, vergroting van de spieren en clitoris en geringe ontwikkeling van de borsten. Ook menstruatiestoornissen en acné kunnen aanwezig zijn. Patiënten met verdenking op hormonale hirsutisme worden doorverwezen naar de gynaecoloog.
3. Hirsutisme veroorzaakt door medicamenten. Deze vorm wordt gezien bij menopauzale vrouwen die worden behandeld met testosteron-verwante geneesmiddelen. Ook het gebruik van anabole steroïden om spieren te ontwikkelen kan leiden tot hirsutisme.
4. Hirsutisme en eetstoornissen. Vrouwen met hirsutisme blijken een verhoogde kans te hebben op het ontwikkelen van eetstoornissen zoals anorexia nervosa en bolumia nervosa en van enkele psychiatrische stoornissen zoals manische depressie. De oorzaak is nog onduidelijk en is nog steeds een onderwerp van discussie.

Hoe ziet hirsutisme eruit ?

Er bestaat een toegenomen zichtbare haargroei in het snor- en (bakke)baardgebied en er zijn dikkere en donkerder haren dan normaal aan de ledematen. Ook kan er toegenomen haargroei zijn van de borsten, het schaamgebied (uitbreiding naar de navel toe) en in de bikiniregio (uitbreiding naar de bovenbenen toe)

Hoe wordt de diagnose van hirsutisme gesteld ?

De diagnose hirsutisme wordt op gesteld op het klinische beeld. Bij verdenking van een hormonale oorzaak wordt de patiënte doorverwezen naar de gynaecoloog. Bij de aandoening polycysteus ovarium syndroom (Stein Leventhal) kan de patiënte last hebben van hirsutisme, acne en onregelmatige menstruatie.

Wat is de behandeling van hirsutisme ?

Hormonale hirsutisme wordt primair behandeld door de gynaecoloog. Is de oorzaak een medicijn, dan dient deze zomogelijk te worden aangepast.
Voor de behandeling van hirsutisme bestaan er enkele medicamenten en diverse ontharingsmethoden

MEDICAMENTEN
Medicamenten zijn gericht om de werking van het mannelijke hormoon tegen te gaan. In vele gevallen zullen de haren minder hard groeien, dunner worden en vervolgens minder zichtbaar worden. De middelen dienen echter langdurig te worden gebruikt, waarbij er tevens bijwerkingen te verwachten zijn.
– Diane 35 ® pil bevat per tablet 2 mg cyproteronacetaat en  35 microg. ethinylestradion. Cyproteronacetaat is een hormoon dat lijkt op het vrouwelijk geslachtshormoon progesteron. Het werkt ook anti-androgeen, dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen. Dit verklaart de gunstige werking van Diane-35 pil bij hirsutisme. Ethinylestradiol is een oestrogeenhormoon. De combinatie met cyproteronacetaat maakt dat dit middel ook als anticonceptiepil werkt. Meestal wordt de Diane 35 pil gecombineerd met “pure” cyproteronacetaat (merknaam Androcur ®). Deze middelen dienen echter minimaal 6 maanden te worden gebruikt vóórdat er zichtbare effect optreedt. Bij zichtbare werkzaamheid, dient het middel enkele jaren te worden doorgebruikt.
Diane 35 pil is de laatste steeds minder populair geworden omdat vele gebruiksters een diepe veneuze trombose en zelfs een longembolie  hebben gekregen als bijwerking.
– Spironolacton. Deze plastablet heeft ook een anti-androgene werking. De dosis varieert van 50 tot 200 mg per dag. Bijwerkingen zijn gevoelige borsten en onregelmatige menstruaties.

ONTHARINGSMETHODEN
Hierbij wordt er onderscheid gemaakt tussen depilatiemethodes en epilatiemethodes.

A. Depilatiemethodes
Bij depilatie wordt de haar ergens op een punt in de haarschacht verwijderd. Het is de meest eenvoudige methode die men zelf thuis kan uitvoeren. Het effect is slechts tijdelijk en de behandeling dient frequent herhaald te worden om het gewenste resultaat te behouden. Bekende depilatiemethodes zijn scheren, harsen en het gebruik van ontharingscrèmes.
– Scheren. Deze methode is eenvoudig, goedkoop en weinig tijdrovend. Het haar groeit echter snel terug en voelt dan meestal hard en stug aan (als stoppeltjes). Scheren is voor veel vrouwen , zeker voor haren in het gezicht, geen aantrekkelijke optie. Tegenwoordig bestaan er ook scheerapparaten die ook de haarzakjes kunnen verwijderen.
– Harsen. Bij deze methode wordt een laagje warme was op de te behandelen plek gesmeerd. Vervolgens wordt dit dan in één ruk tegen de haargroeirichting in weggetrokken. De haren die in de was zijn blijven plakken worden soms met wortel en al meegenomen. Voor grote oppervlakten, bijv. de benen een goede methode. De haren blijven tussen de 4 tot 6 weken weg. Daarna moet het harsen herhaald worden. Harsen is pijnlijk en ingroeiende haren of ontstekingen van de haarzakjes worden vaak als bijwerking gezien.
– Ontharingscrèmes (= chemische ontharing). Deze crèmes bevatten sulfide verbindingen of thioglycolaatzouten. Ze zijn in staat om haarschachten  af te breken of op te lossen. De crème moet zolang blijven zitten, totdat de haren kronkelig en elastisch zijn geworden en gemakkelijk te verwijderen zijn. Dit duurt een paar uur. Na het ontharen moet de huid worden afgespoeld met lauw water. Daarna kan een verzorgende crème worden aangebracht. Ontharingscrèmes zijn kostbaar wanneer grotere oppervlakten dienen te worden behandeld. Ook bestaat er een grote kans op irritatiereacties of contactallergisch eczeem. Om deze reden wordt het aanbevolen om 24 tot 48 uur van te voren een gevoeligheidsproef te doen op een klein stukje huid. Ontharingscrèmes dienen niet gebruikt te worden voor het gezicht of het schaamstreek.  Tot slot is het goed om te weten dat de haren na een behandeling snel weer terugkeren.

B. Epilatiemethodes
Bij epilatie wordt de haar inclusief het haarzakje verwijderd of vernietigd. Het resultaat is een permanente verwijdering van het betreffende haarzakje. Toch kan met GEEN ENKELE van onderstaande methodes worden gegarandeerd dat alle ongewenste haarzakjes daadwerkelijk worden vernietigd.
– Elektrische epilatie. Deze behandeling wordt door een huidtherapeute uitgevoerd. Het is een van de langst bestaande methode om haarzakjes permanent te verwijderen. Een groot voordeel van deze techniek is dat elk haartje apart kan worden behandeld. Er wordt een dun naaldje in de huidporie van de haar geschoven en er wordt enkele seconden stroom gegeven. Hierdoor wordt de haarwortel vernietigd. De behandeling zal afhankelijk van de snelheid waarmee haartjes groeien, 1 tot 2 maal per week of iedere week plaatsvinden. Naarmate de haren minder snel teruggroeien wordt de behandeling om de 2 tot 3 weken uitgevoerd. Over het algemeen is 1 tot 1½ jaar nodig voordat de haren voldoende verdwenen zijn. Elektrische epilatie is veilig en effectief. Voor grotere gebieden met veel haargroei is de methode minder geschikt omdat de behandeling dan te lang duurt en te pijnlijk is. Wel kan bij teveel pijn eventueel een verdovende crème kan worden toegepast.
– Laserepilatie. Met behulp van laserlicht kunnen haarzakjes permanent worden vernietigd. Het laserlicht wordt opgenomen door het pigment in de haarzakjes, waarna dit licht wordt omgezet in warmte, waardoor het haarzakje zal verhitten en verdwijnen. Laserepilatie kent veel voordelen ten opzichte van elektrische epilatie. Het is sneller, minder pijnlijk, minder afhankelijk van de deskundigheid van de behandelaar en mogelijk effectiever. Laserstralen zijn echter niet in staat om afzonderlijke haarzakjes te behandelen. Hoewel aan de werkzaamheid van laserepilatie niet hoeft te worden getwijfeld is het nog onduidelijk in hoeverre de haarvernietiging permanent is. Wel lukt het in het algemeen om tot 80% haarvermindering te verkrijgen. Tegenwoordig worden de volgende laserapparaten gebruikt voor ontharen (er achter staan de betreffende golflengte): Diode (810 nm); Ruby (694 nm) en Alexandrite (755 nm).
– Flitslampen. Ook niet-laser apparaten blijken werkzaam te zijn. Deze zogenaamde “flitslampen” (Engels: Intense Pulsed Light) geven lichtpulsen af aan de huid waardoor haarzakjes vernietigd worden. Lichtere huidtypen met donkere haren reageren het beste. Omdat het belangrijk is dat de haren in de groeifase worden vernietigd en niet alle haren tegelijk in deze fase zitten, is het nodig de behandeling met tussenpozen van een paar weken te herhalen. De duur van de tussenpauze is afhankelijk van het lichaamsdeel. Zo dient het gezicht om de 6 weken te worden behandeld, terwijl de romp om de 10 tot 12 weken dienen worden behandeld. Ook het aantal benodigde behandelingen is afhankelijk van het lichaamsdeel.

Epilatie door middel van lasers en flitslampen wordt tegenwoordig vooral uitgevoerd door (basis)artsen, dermatologen en huidtherapeuten.

Wat kunt u zelf doen aan hirsutisme ?

Indien u als vrouw bezorgd bent over de overmatige beharing van uw lichaam, dient u eerst uw huisarts te raadplegen. Zelf “dokteren” wordt over het algemeen niet aangeraden omdat er mogelijk een inwendige hormonale aandoening bestaat. Over de voor- en nadelen van depilatiemethodes kunt u lezen bij “wat is de behandeling”.

Gaat hirsutisme vanzelf over ?

Hirsutisme is een conditie die onbehandeld, niet vanzelf overgaat.