Schimmelnagel / Onychomycose

Een schimmelnagel is een schimmelinfectie van één of meerder nagels van de voeten en/of handen. Men spreekt ook wel van “kalknagels”. Het is een ontsierende aandoening, die soms een beetje pijnlijk is maar eigenlijk wel mee valt te leven. De medische term voor een schimmelnagel is “onychomycose “(onycho = nagel; mycose = schimmel).  Hoewel het kalknagelprobleem pas echt grote vormen ging aannemen toen de mensheid overging op het dragen van schoeisel, zijn kalknagels een probleem van alle tijden en van alle volkeren. Tot op de dag van vandaag weten echter maar weinig mensen dat die kalknagels bijna altijd het gevolg zijn van een schimmelinfectie. “Kalknagels” zijn dus vaak schimmelnagels.Vaak zijn de teennagels de klos, maar schimmels weten ook de nagels van de handen te vinden.

Hoe vaak en bij wie komen kalknagels voor?

In Nederland lijdt naar schatting 2 tot 13% van de bevolking aan schimmelnagel(s). Mannen en vrouwen lopen ongeveer een gelijk risico op het krijgen van schimmelnagels. De kans op een infectie wordt groter naarmate men ouder wordt. Bij kinderen komt het nog vrij zelden voor, maar van de mensen tussen 40 en 60 jaar lijdt 15-20% aan een schimmelinfectie van de nagel(s).

Hoe ontstaat een schimmelnagel ?

Iemand met een gezonde huid en gezonde nagels, heeft meestal een prima afweer tegen schimmels. Schimmelinfecties ontstaan vooral in slecht groeiende nagels, in vochtige nagels en in beschadigde nagels. Onder die omstandigheden nemen de “sporen” van schimmels hun kans waar om zich verder te verspreiden. De sporen van schimmels houden zich overal in onze omgeving op en we komen er dus ook gemakkelijk mee in contact, Vooral gemeenschappelijke douches van kleedkamers, zwembaden, sporthallen en sauna’s zijn berucht. Wanneer u daar op blote voeten rondloopt, komt u bijna onvermijdelijk in contact met schimmelsporen. Als u vervolgens uw voeten onvoldoende afdroogt, in kunststof sokken en knellende schoenen glijdt, en bovendien overmatig transpireert is de kiem voor een schimmelinfectie gelegd. Vervolgens bent u zelf weer een bron voor nieuwe infecties. Iemand met een schimmelinfectie kan namelijk miljoenen sporen verspreiden, die heel lang besmettelijk blijven.

Hoe ziet schimmelnagel eruit ?

Als één nagel wit of geel verkleurt, dan is dat meestal een alarmsignaal. Waarschijnlijk is er dan een schimmel actief. Als de infectie erger wordt en dus dieper in de nagel doordringt, verandert de kleur in geelbruin. De nagel is verdikt, hobbelig en brokkelig en laat soms geheel of gedeeltelijk los. Een schimmelinfectie kan zowel aan de nagels van de voeten als die van de handen optreden. De aandoening op de voeten begint echter bijna altijd bij de grote teen. Als er geen behandeling plaatsvindt, gaat de schimmel verder op avontuur en worden ook de andere teennagels geel en aangetast. Vaak is er tegelijkertijd sprake van “zwemmerseczeem” : nog een term die eigenlijk het verkeerde suggereert. Ook bij zwemmerseczeem is er namelijk sprake van) een schimmel, die pijnlijke kloofjes tussen de tenen veroorzaakt (lees hierover in uw huidziekte bij “voetschimmel”).

Hoe wordt schimmelnagel vastgesteld ?

Meestal zijn de afwijkingen bij een schimmelnagel zo kenmerkend dat de diagnose op het blote oog kan worden vermoed. Deze afwijkingen zijn soms misleidend voor de diagnose. De nagelafwijkingen kunnen namelijk ook passen in het kader van diverse chronische niet- besmettelijke huidziekten, zoals psoriasis, lichen ruber planus of een eczeem. De “kroon” op de diagnose “schimmelnagel” is het aantonen van de schimmel via een kweek. Hiertoe knipt uw arts een kleine hoeveelheid nagelmateriaal af en stuurt deze vervolgens op naar het laboratorium. De uitslag van een nagelkweek is echter pas na enkele weken bekend.
Minimaal 2 weken vóórdat een nagelkweek bij u wordt ingezet is het van belang om het gebruik van alle inwendige en uitwendige anti-schimmelmiddelen te staken. Wanneer u dit niet doet bestaat er een verhoogde kans dat de kweek een vals negatieve uitslag zal opleveren.

Hoe wordt schimmelnagel behandeld ?

Omdat een schimmelinfectie van de nagel erg diep in de nagel kan zitten is het vaak nodig om de schimmel behalve van buitenuit ook van binnenuit aan te pakken.

1. INWENDIGE MIDDELEN
   Er bestaan een aantal antischimmelmiddelen die de schimmels in de nagel kunnen bestrijden. Deze middelen dient u in een kuur periode te gebruiken. Een behandelkuur duurt minimaal zo’n 3 maanden. In hardnekkig gevallen kan een behandeling tot zelfs 6 maanden duren vóórdat een bevredigend resultaat, wordt bereikt. Voorbeelden zijn Trisporal (itraconazol), Lamisil (terbinafine) en Diflucan (fluconazol).
2. UITWENDIGE MIDDELEN
   Tot nu toe bestaat er geen uitwendige middel die de schimmelnagel kan genezen. Doordat een schimmelnagel vaak samen optreedt met een voetschimmel wordt deze laatste tegelijkertijd meebehandeld met een crème (bijv. Daktarin of Nizoral). Daarnaast is het belangrijk al uw schoenen en sokken met een schimmeldodend middel (strooipoeder) mee te behandelen. De sporen van de schimmel blijven er namelijk in achter, ook na herhaaldelijk wassen. Als u deze sporen niet uitwist, zou u zichzelf keer op keer opnieuw besmetten en daar kan geen behandeling tegenop.
3. LASERBEHANDELING
   Laserbehandeling tegen schimmelnagels berust op selectieve verhitting van de nagelplaat waardoor schimmels gedood worden. Alle tien (vinger-of teennagels) worden tegelijkertijd tijdens dezelfde sessie behandeld, ook al zijn niet alle nagels zichtbaar aangedaan. Omdat nagels langzaam groeien zien we het effect van de behandeling pas na 3 tot 6 maanden. Meestal zijn er 1 tot 3 laserbehandelingen nodig om de nagelplaat te genezen. Ondanks de optredende hitte van de laserstralen is de behandeling goed te verdragen. De type laser die hierbij wordt gebruikt is een Nd:YAG laser, bijv. de Pin-Pointe laser.

Wat kunt u zelf tegen schimmelnagels doen ?

Het is een misverstand om te denken dat schimmelinfecties ontstaan door een gebrek aan hygiëne. Schimmelinfcties ontstaan door een combinatie van verschillende factoren. Hieronder een aantal maatregelen om schimmelnagels te helpen voorkomen:

• Zorg dat u uw voeten altijd zorgvuldig afdroogt. Eventuele sporen vinden vooral de ruimten tussen de tenen een prettige plek om te vertoeven.
• Draag bij voorkeur geen nylons, kunststof sokken en schoenen. Er ontstaat dan een broeierig klimaat rondom uw voeten en dat is erg bevorderlijk voor schimmelgroei.
• Vermijd overmatige transpiratie. Draag als het warm is bij voorkeur luchtige, open, schoeisel. Dunne sokken en kousen van katoen zijn ook aan te raden.
• Gebruik niet te veel zeep als u zich wast en spoel de zeepresten goed af. Zeep met desinfecterende bestanddelen is niet effectief tegen schimmels.
• Draag altijd slippers in openbare was-en badgelegenheden (zwembad, sporthal, sauna).

Wat is de prognose voor schimmelnagel ?

Het resultaat van een behandeling voor een schimmelnagel is helaas niet direct duidelijk te zien. De schimmels kunnen wel zijn uitgeroeid, de afwijkingen aan de nagel kunnen nog maanden te zien zijn. Er is veel tijd nodig vóórdat de aangetaste delen van de nagel helemaal zijn uitgegroeid en afgestoten. Met name de teennagels groeien slechts enkele millimeters per maand. Het is dus een kwestie van geduld, geduld en nog eens geduld.