Schurft / Scabiës

Schurft (medische term is “scabiës”) is een infectie van de huid veroorzaakt door een schurftmijt (Latijnse naam: Sarcoptes scabiei).

Wat veroorzaakt schurft ?

De vrouwtjes van de schurftmijt graven gangetjes in de opperhuid en leggen er hun eitjes in. Deze komen na 3 tot 4 dagen uit; binnen 18 dagen zijn de beestjes volwassen. De uitwerpselen, de afscheiding, de eitjes en bepaalde stofjes op het oppervlak van de mijt zorgen bij de menselijke huid voor een allergische reactie. Deze reactie veroorzaakt jeuk en andere verschijnselen zoals blaasjes, gangetjes, bultjes, roodheid en schilfering. Bij een eerste besmetting duurt de incubatietijd tot deze reactie zo’n 2 tot 6 weken. Bij een hernieuwde besmetting komen de klachten veel sneller op; al na 1 tot 4 dagen na de besmetting. In dat geval komt meestal eerst de jeuk en pas later de andere huidverschijnselen.

Hoe raak ik besmet met schurft ?

Voor een besmetting moet er sprake zijn geweest van een huidhuidcontact dat langer dan 15 minuten duurt. Daarom vindt de meeste besmettingen plaats via seksueel contact. Met handen schudden of kort aanraken loopt men geen risico om besmet te worden. Ook wanneer men slaapt in het bed van of kleren draagt van iemand die schurft heeft kan de schurftmijt overgebracht worden. De aandoening is besmettelijk en bestaat als regel ook bij bed-of huisgenoten, die dan tegelijkertijd moeten worden behandeld.

Hoe ziet schurft eruit ?

GEWONE SCHURFT
Schurft geeft als voornaamste klacht jeuk, die heel vervelend kan zijn vooral tegen de avond en ‘s nachts. In bed wordt het erger. De huidafwijkingen zijn vooral op de pols, tussen de vingers, in knieholten en onder de borsten te zien. Op de geslachtsorganen (bij mannen op de balzak, bij vrouwen op de schaamlippen) kunnen roodpaarse bulten ontstaan. Bij kinderen kunnen de jeukende plekken ook op het gezicht vóórkomen. Veel krabben beschadigt de huid.

SCABIËS NORVEGICA
Bij mensen met een gestoorde afweer (bijv. HIV positieve patiënten), mensen met neurologische afwijkingen en bij mentaal geretardeerden kan schurft een stuk ernstiger verlopen. In al deze gevallen is er sprake van verminderd krabben door het uitblijven van de afweerreactie, door een gestoorde jeukgevoel of door een onvermogen om te krabben. Krabben is een manier om de hoeveelheid mijten op de huid terug te dringen. Wanneer er niet gekrabd wordt is het aantal mijten op het lichaam vele malen groter dan bij een gewone schurft. Ook zien we korstende, schilferende afwijkingen op de huid. Deze vorm heet “scabiës norvegica”.

Hoe wordt schurft vastgesteld ?

De verschijnselen van schurft zijn vaak zo herkenbaar dat de (huid) arts op het oog de diagnose kan stellen. Om de diagnose te bevestigen neemt de arts met behulp van een klein mesje een huidschraapsel van een bultje of een gangetje. Dit schraapsel wordt onder de microscoop gelegd. Onder de microscoop is de schurftmijt goed te zien.

Hoe wordt schurft behandeld ?

Er zijn in Nederland 2 lokale antischurftmiddelen en 1 oraal medicament beschikbaar.

1. PERMETRINE (LOXAZOL) 5% CRÈME, in tube van 30 g.
Een éénmalige behandeling met permetrine is meestal voldoende om zowel de mijten als de eitjes te doden. Permetrine is ook veilig toe te passen voor kinderen onder de 3 jaar en voor zwangere vrouwen.
De volgende stappen dienen te worden gevolgd.

• Knip de nagels van vingers en tenen kort. Was vóór de behandeling het gehele lichaam met warm water en zeep (ook de nagels van vingers en tenen) .
• Het behaarde hoofd, het gezicht en de oren hoeven niet te worden ingesmeerd. De rest van het lichaam, vanaf de kaakrand naar beneden, inclusief alle plooien, de liezen, navel, nagels (belangrijk, mijten kunnen onder de nagelrand zitten) dient ruim te worden ingesmeerd. Vooral de handgewrichten, tussenruimten van vingers en tenen, ellebogen, oksels, knieholtes en enkels, omgeving van de tepels, gordelstreek, schaamstreek en zitvlak goed insmeren.
• Voorkom contact met slijmvliezen (ogen, mond, anus, eikel, vagina); er kan een irritatiereactie optreden.
• Na handen wassen, opnieuw handen insmeren met de crème.
• De crème moet 8 tot 12 uur op de huid blijven zitten.
• Na de behandeling, douchen met lauw warm water en zeep. Daarna schone kleren aantrekken. De kuur is hiermee beëindigd. Zo nodig mag de behandeling na 1 week worden herhaald.
• De benodigde hoeveelheid crème is afhankelijk van de grootte van het oppervlak en type van de huid. Als richtlijn: Volwassenen en kinderen > 12 jaar: tot 1 tube (max. 2 tubes). Kinderen: 6-12 jaar: tot ½ tube; 1-5 jaar: tot ¼ tube; 2 maanden-1 jaar: tot 1/8 tube.

2. BENZYLBENZOAAT 25% SMEERSEL,in flacon van 150 en 300 ml. Dit middel wordt wel vergoed door de verzekeraar maar is duidelijk minder werkzaam dan permetrine. Benzybenzoaat is net als permetrine veilig te gebruiken tijdens zwangerschap of borstvoeding. Voor de gehele behandeling is 150-250 ml smeersel per persoon nodig. Vóór het gebruik de fles goed schudden en het lichaam goed wassen met water en zeep. De gebruiksaanwijzingen zijn verder hetzelfde als bij permetrine, maar doordat benzylbenzoaat minder werkzaam is, dient dit middel vaker te worden aangebracht. Het advies is om het middel gedurende 3 dagen achter elkaar aan te brengen. Daarbij moet het smeersel telkens 24 uur op de huid blijven zitten. Pas na deze drie dagen mag er afgedoucht worden. Zo nodig kan de gehele driedaagse kuur na 1 week worden herhaald.

3. IVERMECTINE (STROMECTOL ®, 3 mg tabletten)
De orale behandeling met ivermectine (dosis 200 microgram per kg lichaamsgewicht) is éénmalig, en kan na 7  dagen weer worden herhaald. Dit middel is dan even werkzaam als de éénmalige permetrine behandeling. Ivermectine wordt niet aangeraden voor kinderen onder de 15 kg. Verder dient u binnen 2 uur vóór en 2 uur na behandeling geen voedsel in te nemen. Bijwerkingen zijn onder andere een tijdelijke verergering van de jeuk, bloedafwijkingen, leverstoornissen en neurologische afwijkingen. Ivermectine mag niet tijdens zwangerschap of borstvoeding worden ingenomen. Ivermectine kan ook worden toegepast bij een schurftepidemie, bijv. in een verpleeghuis, ziekenhuis of gevangenis, waarbij de plaatselijke behandeling op logistieke problemen stuit.
De dosering van ivermectine (1 tablet is 3 mg)  is afgestemd op het lichaamsgewicht.
15-24 kg: 1 tab (3 mg)
25-35 kg: 2 tab (6 mg)
36-50 kg: 3 tab (9 mg)
51-65 kg: 4 tab (12 mg)
66-79 kg: 5 tab (15 mg)
> 80 kg: 6 tab (18 mg)

BEHANDELING VAN SCABIES NOVEGICA EN MENSEN MET EEN AFWEERSTOORNIS
Bij deze gevallen is een enkelvoudige behandeling vaak niet voldoende. De voorkeur gaat dan uit naar een combinatie van ivermectine en permetrine samen. Ook dient de behandeling van ivermectine tot 3 maal worden herhaald met een tussenperiode van 1 week.

Wat kunt u zelf doen tegen schurft ?

– Na de kuur met permetrine crème  moet kleding, die besmet kunnen zijn worden gewassen of gestoomd. Beddengoed moet worden gelucht. Het betreft kleding en beddengoed die de patiënt in de afgelopen 48 uur gedragen heeft of waarop hij/zij gelegen heeft. Dit geldt ook voor alle huisgenoten.
– Waarschuw al uw bed- en huisgenoten. Zij zijn in de regel ook besmet en dienen allemaal meebehandeld te worden.

Voorschriften van de GGD

Klik op onderstaande links voor de  volledige voorschriften van de GGD

Schurft behandelen met crème

Schurft behandelen met tabletten

Ik heb nog jeuk na een schurftbehandeling, hoe kan dat ?

Zelfs na een intensieve schurftbehandeling met een crème en/of tabletten en het nemen van alle hygiëne maatregelen kunnen mensen nog jeukklachten houden. Hiervoor zijn er een aantal mogelijke oorzaken te benoemen

1. Postscabiës jeuk. De dode schurftmijten kunnen enige tijd na behandeling nog overgevoeligheidsreacties van de huid geven en jeuk veroorzaken. Onterecht wordt dan gedacht aan hernieuwde infectie. De behandeling van deze “postscabiës jeuk” is het aanbrengen van een lokaal corticosteroïd (bijv. triamcinolon 0.1% zalf) en het innemen van een antihistaminicum (bijv. fexofenadine 180 mg per dag). Deze middelen kunt u  alleen op recept verkrijgen. Deze “postscabiës jeuk” kan weken, maanden tot zelfs een jaar na de laatste behandeling aanhouden. Vooral mensen met een gevoelige droge huid en/of mensen met een bestaande huidaandoening zoals atopisch eczeem kunnen hier veel last van hebben.  In deze gevallen is de jeuk wel verminderd en niet meer zo intens als tijdens de eerste schurftaanval. Naast deze anti-jeuk medicijnen is ook het advies om de huid te verzorgen met hypo-allergene parfumvrije producten (douchegels, bodylotions etc..). Ook is het verstandig om kort (korter dan 5 minuten) met lauwwarm water te douchen. Langdurig met heet water douchen of langdurig in bad gaan maakt de jeuk alleen maar erger.
2. Ping-pong effect. Hierbij moet u denken aan huisgenoten en/of  bedgenoten die onvoldoende of niet zijn meebehandeld. In dat geval komt de jeuk net zo hard weer terug als ten tijde van de eerste schurft episode. Het is zaak om op te sporen in uw privé situatie welke persoon of personen hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn. U en al uw contacten dienen dan opnieuw met een kuur te worden behandelend. Een veel voorkomend voorbeeld is de uitbraak in studentenhuizen waarbij de personen die geen klachten hebben en toch besmet zijn zich niet behandeld hadden.
3. Hond met schurft.  Indien u een hond heeft is het ook goed om deze door de dierenarts te laten nakijken. De schurftmijt op de hondenhuid is namelijk hetzelfde als die bij mensen scabiës veroorzaakt.  Is er bij uw hond schurft vastgesteld, dient u de hond en uzelf weer te behandelen.
4. Resistentie? Sommige mensen kunnen het idee hebben dat de schurftmijt resistent kunnen worden voor de crème en/of tablet. Zeker als ze na meerdere keren behandelen nog steeds last hebben van jeuk. Tot nu toe is er hiervoor nog geen wetenschappelijk bewijs gevonden.