Acne littekens

Acne komt voor bij meer dan 90% van de pubers en adolescenten en kan bij meer dan 10 % van de gevallen voortduren tot aan de volwassen leeftijd. Wanneer acne flink ontstoken is geraakt kan het na genezing ontsierende littekens achterlaten. Acne littekens zijn vaak ernstiger wanneer het acne te laat of niet goed werd behandeld. De littekens kunnen zowel in het gezicht, op de rug als op de borst optreden. Het is onbekend hoeveel mensen in de bevolking last heeft van acne littekens. Studies waarbij mensen met ernstige acne werden bestudeerd laten zien dat 40-95% van de mensen acne littekens krijgt, maar slechts 1 op de 3 hiervan behandeling voor zoekt. Veel mensen met (ernstige) acne littekens schamen zich ervoor en ontwikkelen soms psychosociale problemen.

Laserbehandeling van acne littekens

Voor meer informatie over de laserbehandeling van acne littekens, klik op onderstaande afbeelding:

Hoe ontstaan acne littekens ?

Acne is een complexe aandoening waarbij de volgende gebeurtenissen tegelijkertijd in de huid plaatsvinden

1. Toename van de talgproductie door o.a. hormonale invloeden
2. Verdikking van de wanden van de talgklier uitvoergangen waardoor verstopping van de talgafvoer
3. Ophoping van acne bacteriën ( Propioniubacterium acne) waardoor infectie van de talgklieren
4. Ontsteking van de talgklieren en de lederhuid

Studies hebben laten zien dat hoe ernstiger en hoe langer de ontstekingsprocessen bij acne verlopen hoe groter de kans is op littekenvorming. Deze ontstekingen leiden niet alleen tot schade aan de talgklieren maar ook aan belangrijke onderdelen van het bindweefsel zoals collageen, elastine, bindweefselcellen en bloedvaatjes. Na genezing wordt het normale bindweefsel vervangen door een stug celarm littekenweefsel. Het is dus duidelijk dat hoe eerder de ontstekingen worden bestreden hoe minder de kans is op littekenvorming

Van welke vormen van acne kun je littekens overhouden ?

Over het algemeen geldt dat de kans op acnelittekens groter is

• wanneer het acne ernstiger is en/of
• wanneer de ontstekingen langer aanhouden en
• als er te laat wordt gestart met een passende behandeling

Er zijn 3 vormen van acne waarbij de risico op littekens extra verhoogd zijn.

1. Acne conglobata

Deze vorm komt voornamelijk bij mannen voor en vaak lang na het 20e jaar blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel heviger dan bij gewone acne. De schouders, de rug en de borst zijn over het algemeen erger aangedaan dan het gezicht. Kenmerkend zijn de grote onderhuidse knobbels en abcessen (met pus gevulde holtes), die uiteindelijk genezen met achterlating van ontsierende (zelfs keloïd)littekens.

2. Acne excoriée

Sommige mensen met acne, veelal jonge vrouwen met geringe acne, kunnen zo geobsedeerd raken door de huidaandoening, dat iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen, waardoor de ontsteking alleen maar erger wordt en diepe littekens ontstaan in het gezicht. De gevolgen kunnen soms erg verminkend zijn.

3. Acne ectopica (= Hidradenitis suppurativa)

Dit zijn grotere puisten en bulten op ongewone plaatsen, zoals in de oksels, de liezen en op de billen. De steeds terugkerende ontstekingen en abcessen kunnen de patiënt veel ongemak bezorgen. Acne ectopica komt meestal voor ná het 20e levensjaar. Gelukkig komt deze vorm niet in het gezicht voor. De littekens zijn dus beperkt tot gebieden “onder de kleren”.

Hoe zien acne littekens eruit ?

Er bestaan 3 vormen van acne littekens; atrofische littekens , hypertrofische littekens en keloïdale littekens. Bij atrofische littekens bestaat er een afname van collageen en bij hypertrofische littekens en keloiden is er sprake van een toename van collageen. Bijna 80% van de mensen met acnelittekens heeft voornamelijk atrofische littekens; de minderheid ( ongeveer 10-20%) heeft dus hypertrofische littekens en keloïden.

ATROFISCHE LITTEKENS

Deze vormen het grootste deel van de acne littekens in de huid en zijn ontstaan doordat tijdens het wondgenezingsproces te weinig huid werd aangemaakt. Atrofische littekens kunnen naar gelang van de vorm en diepte weer onderverdeeld worden in “ice pick” littekens, “boxcar” littekens en “rolling” littekens. De ice pick littekens worden het meest aangetroffen ( 60-70% van alle atrofische littekens) gevolgd door boxcar littekens (20-30 %) en rolling littekens (15-25%).

• Icepick littekens. Dit zijn puntvormige en diepere littekentjes of putjes in de huid. De opening is daarbij wijder dan het diepere puntje waardoor er een V vorm ontstaan (ice pick = ijspegeltje)
• Boxcar. Dit zijn ronde of ovale littekens met scherpe verticale randjes. Deze littekens zijn wijder aan het oppervlakte vergeleken met ice pick littekens, en vormen vaak een U vorm met een brede basis. Boxcar littekens kunnen oppervlakkig of diep zijn.
• Rolling littekens. Typisch hiervoor zijn de bandvormige diepe of oppervlakkige inzakkingen in de huid die vaak wijder zijn dan 4 tot 5 mm. Ze hebben vaak een M vorm.

HYPERTROFISCHE LITTEKENS

Een hypertrofisch (= Latijns, betekent “verdikt”) littekens zijn meestal rozerood, verdikt en verheven en kan ook jeuk geven of pijn doen. Een belangrijk kenmerk is echter dat de grootte van het litteken niet de begrenzingen van de oorspronkelijke pukkel overtreft. Een hypertrofische litteken kan in de loopt van de tijd vanzelf minder worden

KELOID

Een keloïd is een abnormaal verdikte, onregelmatig gevormde rode tot donkergekleurde litteken die qua omvang en vorm groter is dan de oorspronkelijke pukkel.

Hypertrofische littekens en keloïden komen vaker voor bij de donkere huid en komen meestal voor op de romp (zoals borst, schouders en bovenrug)

Hoe wordt de diagnose gesteld van acne littekens?

De diagnose acne littekens wordt op het blote oog gesteld. Een huidbiopsie is niet nodig behalve wanneer er twijfel is over de oorzaak van de littekens.

Wat is de behandeling van acne littekens?

Er bestaan nog geen algemene richtlijnen voor de optimale behandeling van acne littekens. Veel soorten disciplines houden zich bezig met de behandeling van acne littekens, van schoonheidsspecialisten en huidtherapeuten tot cosmetische artsen, dermatologen, plastische chirurgen en algemene chirurgen. Er bestaan verschillende behandelmethoden, zowel medicinaal als operatief en ook zijn er laserapparaten die zichtbare verbetering kunnen geven. Omdat goede vergelijkende studies ontbreken is er van de beschikbare methoden nog veel onbekend over de werkelijke behandelresultaten, de duurzaamheid van deze resultaten, de kosten-baten ratio en het effect op de kwaliteit van leven van de patiënten.

Hieronder vindt u een overzicht van de meest populaire behandelingen, waarbij de volgorde waarin ze besproken worden niets zegt over de mate van effectiviteit ervan.

ATROFISCHE LITTEKENS

– Chemische peelings
Met chemische peelings worden chemische stoffen aan de bovenste lagen van de huid aangebracht met als doel de celdeling van de huid te versnellen. De belangrijkste indicaties voor chemische peelings zijn huidveroudering, pigmentvlekken, rimpels en acne littekens. De beste resultaten worden verkregen bij oppervlakkige acne littekens. Icepick en rolling littekens verminderen slechts matig met peelings. De meest populaire peelingvloeistoffen bevatten glycolzuur, Jessners oplossing (bestaande uit salicylzuur, resorcinol, melkzuur in 95% ethanol) of trichloorazijnzuur. Al deze oplossingen kunnen in verschillende concentraties op de huid worden aangebracht. Hoe groter de concentratie van de oplossing hoe dieper de werking ervan in de huid. Er zijn meerdere behandelingen nodig met tussenpozen van 2-4 weken. Chemische peeling kan verschillende effecten hebben op de huid

• uitdunnen van de opperhuid
• vernieuwen van de opperhuidcellagen
• versnellen van de afbraak van pigment
• stimuleren van collageen aanmaak

Normale verschijnselen na een peeling zijn roodheid en afschilfering van de huid. Helaas kunnen er bijwerkingen ontstaan zoals donkere of lichte vlekken, irritatie en soms   infectie. Indien te hoge concentraties voor de verkeerde huidtypes worden gebruikt kan zelfs littekenvorming ontstaan. De juiste techniek en de mate van ervaring van de behandelaar zijn factoren die belangrijk zijn voor het succes van een peeling behandeling.

-Dermabrasie / Microdermabrasie
Dermabrasie en microdermabrasie zijn beide huidvervangende methodes waarbij op mechanische wijze de bovenste lagen van de huid worden verwijderd. Abrasie betekent letterlijk “afslijpen” of “afschuren” . Hierdoor worden oude huidcellen vervangen door nieuwe. Ook wordt de aanmaak van nieuwe bindweefselcellen gestimuleerd waardoor de huid frisser en gladder uit kan zien. Dermabrasie is een meer chirurgische methode waarbij gebruikt wordt gemaakt van een elektrisch aangedreven borsteltje of tolletje. De opperhuid wordt afgeslepen om de natuurlijke celdeling te kunnen versnellen. Dermabrasie wordt uitgevoerd onder plaatselijke verdoving of algehele narcose. Microdermabrasie is een fijnere techniek die vooral populair is onder schoonheidsspecialisten en huidtherapeuten. Verdoving is hierbij niet nodig. Het apparaat voor microdermabrasie bestaat uit een handstuk dat lijkt op een pen . Als het handstuk op de huid wordt geplaatst slijpt een gecontroleerde stroom kristallen dode en beschadigde huidcellen van de huid af. De kristallen en de verwijderde huidcellen worden opgezogen en opgevangen in het apparaat. Men kan de diepte van afslijpen instellen naar de ernst en de diepte van de littekens . Over het algemeen zijn tussen de drie en tien behandelingen nodig om tot het gewenst resultaat te komen.

-Microneedling
Bij micro needling wordt met behulp van zeer fijne naaldjes de lederhuid licht beschadigd. Dit leidt tot stimulatie van de celdeling en de aanmaak van collageen en elastine waardoor de huid gladder en steviger aanvoelt. Microneedling wordt vooral door huidtherapeutes uitgevoerd. Er bestaan momenteel drie verschillende needling apparaten

1. Huidroller. Hierop zitten er zo’n 200 zeer fijne naaldjes. Deze roller kan gemakkelijk over het te behandelen gebied heen en weer gerold worden. De huidroller kan zowel door een behandelaar als door de patient zelf thuis worden uitgevoerd
2. Stampermethode. Deze method is vooral geschikt voor een meer plaatselijke en selectieve behandeling. Er wordt gebruikt gemaakt van een kleine stamper met enkele naaldjes.
3. Dermapen. Ook bestaat er een pen waarmee trillende naaldjes mechanisch en snel over de huid bewogen worden.

Er bestaan naalden van verschillende lengtes die 0,2 mm tot en met 3 mm diep de huid ingaan. Voor thuisbehandeling zijn naalden van 0.2 en 0.3 mm meest geschikt. Daarentegen gebruiken huidtherapeuten gebruiken regelmatig naalden met een lengte tussen 1 en 3 mm.

-Ablatieve lasers
Ablatieve lasers vernieuwen de huid door middel van gecontroleerde waterverdamping. “Ablatief” betekent dat oude huid wordt vervangen door nieuwe. De opperhuid wordt hierbij afgeslepen, het bindweefsel wordt selectief verhit waardoor er naast een nieuwe huid ook een strakkere, gladdere huid wordt verkregen. Het is wetenschappelijk aangetoond dat ablatieve lasers inderdaad nieuwe bindweefselvezels kunnen stimuleren. De meest toegepaste lasers zijn tegenwoordig de koolstofdioxide (CO2) en Erbium:YAG lasers. Om het herstel van de huid te bespoedigen wordt steeds meer de gefractioneerde techniek in deze lasers ingebouwd. De huid wordt daarbij behandeld met een matrix ( dus niet met continue bundels) van laserstralen waarbij tussenliggende huiddelen intact blijven. Alle vormen van acnelittekens kunnen met lasertherapie worden behandelen, in het bijzonder de boxcar littekens. Vergeleken met peeling en microdermabrasie zijn de resultaten met ablatieve lasers beter zichtbaar en langduriger. De nadelen van een laserbehandeling zijn echter de hogere kosten, de langere hersteltijd ( 7-14 dagen) en de grotere risico’s op pigmentverschuivingen en huidinfecties. Vandaar dat in Nederland de ablatieve lasers uitsluitend door bekwame artsen dienen te worden uitgevoerd.

-Non ablatieve lasers, de pico generatie
Met de komst van de nieuwe generatie ultrasnelle picoseconde laser (10-¹²seconden) is de laserbehandeling nu ook voor getinte huidtypen een stuk veiliger geworden. Door de kracht van de hoge snelheidspulsen wordt het afwijkend bindweefsel bij acne littekens als het ware vergruisd in plaats van verhit. De oudere nanolasers maken gebruik van thermische schade waardoor er meer kans bestaat op huidverbranding en daardoor bijwerkingen zoals verdonkering van de huid. Bij de picoseconde laser ontstaat er veel minder warmteontwikkeling. Hierdoor geneest de huid veel sneller met veel minder kans op pigmentverkleuringen na de behandelingen. Bij de betere picolasers (zoals de PicoWay laser) is er ook een zogenaamde non-ablatieve module in het apparaat ingebouwd. De opperhuid blijft hierbij intact. De laserstralen gaan dwars door de opperhuid heen en behandelen alleen dat deel van de huid dat afwijkend is, namelijk het bindweefsel. Door deze unieke eigenschap is het herstel na een behandeling sneller en de kans op bijwerkingen minder.

Voor meer informatie klik op deze link

-Operatieve methoden
Enkele operatieve technieken kunnen het uiterlijk van atrofische littekens verbeteren. Diepere ice pick littekens kunnen met stans biopten worden verwijderd met of zonder hechting. De stansjes lijken op appelboortjes met diameters van 2 tot 6 mm. Sommige littekens kunnen ook met een eenvoudige ellips excisie worden verwijderd. Grotere gebieden met atrofische littekens kunnen ook met dermabrasie worden afgeschuurd waarna een dun stukje huidtransplantaat wordt geplaatst. Alle operatieve methoden kunnen worden gecombineerd met ablatieve lasertherapie.

HYPERTROFISCHE EN KELOÏDALE LITTEKENS

-Injecties met litteken verminderende stoffen
De werking van deze stoffen berust op vermindering van de delingsactiviteit van het littekenweefsel. Ook eventuele ontstekingsverschijnselen (zoals roodheid en zwelling) worden minder. De bekendste stof die hiervoor gebruikt wordt is een corticosteroïd (meestal triamcinolonacetonide). Deze injecties vinden maandelijks plaats. Het is een pijnlijke behandeling, omdat de vloeistof direct in het littekenweefsel wordt ingespoten. Om de pijn wat te verzachten wordt de corticosteroïd ook wel verdund in een verdovingsvloeistof (lidocaïne). Deze behandeling is vaak een kwestie van lange adem. Meerdere injecties zijn vaak nodig vóórdat het litteken kleiner, platter en zachter wordt. Grotere en dikkere littekens kunnen ook eerst voorbehandeld worden met vloeibaar stikstof alvorens ze worden ingespoten met de corticosteroïd. Andere stoffen die via injectie kunnen worden toegediend zijn onder andere interferon, bleomycine en fluorouracil. Het bewijs van effect van deze laatstgenoemde stoffen is echter niet erg sterk.

-Vloeibare stikstof
Vloeibare stikstof met een temperatuur van -196 graden Celsius veroorzaakt directe weefselschade en verstoring van de bloedvoorziening van het litteken. Hierdoor sterft het litteken af. Er wordt behandeld met vriestijden van 10 tot 30 seconden per litteken. Met stikstof kunnen littekens worden afgevlakt. Ook jeukklachten kunnen verminderen. Jonge littekens en hypertrofische litteken reageren beter dan keloïden. Het combineren van cryotherapie met intralaesionale corticosteroïden kan de succeskans verhogen. Mogelijke bijwerkingen zijn huidverkleuringen, huidatrofie en pijn. Een nadeel is dat het behandelde litteken enkele weken nodig heeft om te herstellen alvorens de volgende stikstofbehandeling plaats kan vinden.

-Siliconen
Siliconen zijn synthetische polymeren die gemaakt zijn van silicium, een element dat in de natuur voorkomt in zand, kwarts en steen. Gecombineerd met zuurstof, koolstof en waterstof vormt het silicoon. Voor littekenbehandeling zijn siliconen beschikbaar in een gel of in een pleisterverband. Het werkingsmechanisme van siliconen is nog niet goed bekend. Klinisch zijn siliconen in staat om het littekenweefsel te verzachten, af te vlakken en gladder te maken. Ook klachten zoals jeuk, pijn of verkleuringen kunnen hiermee verminderen. Grote voordelen van siliconen zijn het patiënten gemak ( de behandeling kan gewoon thuis worden gedaan) en de pijnloosheid van de behandeling. De behandeling wordt goed verdragen, hoewel soms enige roodheid wordt gezien, dat na de behandeling weer verdwijnt.

-Pulsed dye laser
Deze laser wordt normaliter gebruikt voor de behandeling van verwijde vaatjes in het gezicht. Mede vanwege de golflengte van de stralen is de laser in staat om hemoglobine bevatten structuren, zoals bloedvaatjes te vernietigen. Het is gebleken dat de pulsed dye laser (afgekort PDL) ook in staat is om hypertrofische littekens in het gezicht af te vlakken. Eerder werd gedacht dat dit tot stand kwam door het afsluiten van de bloedtoevoer van de littekens. Studies hebben echter ook aangetoond dat PDL ook in staat is om bindweefselvezels te verzachten en losser te maken. Ook bijkomende klachten zoals pijn of jeuk van de littekens kunnen na een PDL behandeling verminderen. Bijwerkingen van de PDL zijn tijdelijke paarse verkleuringen (ook wel purpura genoemd), en blaarvorming. Soms ontstaan er pigmentverschuivingen in de vorm van lichte of donkere vlekken.

-Operatieve technieken
Sommige grotere hypertrofische littekens en keloïden in het gezicht kunnen door middel van operatieve ingreep minder zichtbaar worden gemaakt. Niet zelden wordt daarbij gebruik gemaakt van een vorm van huidtransplantatie.

Wat kunt u zelf aan acne littekens doen ?

-Camouflagetherapie
Omdat het bij huidige behandelingen soms lang kan duren (weken tot maanden) voordat er een duidelijk effect te zien is, willen vele patiënten camouflage make-up gebruiken om in de tussentijd de littekens minder opvallend te maken. Hiervoor kan de patient(e) terecht bij een huidtherapeute. Een huidtherapeute legt de camouflage therapie uit, opdat de patient(e) deze zelf op de juiste wijze thuis kan aanbrengen. Door een speciaal dekkende crème aan te brengen kunnen storende littekens nagenoeg onzichtbaar gemaakt worden. Dit blijkt een goede uitwerking te hebben op het zelfvertrouwen van de patiënt(e) .

Kunnen acne littekens vanzelf genezen ?

Verse oppervlakkige littekens kunnen in de loop der jaren spontaan verminderen. Diepe, fors ontstoken littekens blijven helaas altijd zichtbaar.