Allergie voor koemelk bij zuigelingen

Voedselovergevoeligheid komt in Nederland voor bij 2 – 6% van alle zuigelingen. De meeste kinderen zijn daarbij niet ernstig ziek, maar vertonen gezondheidsproblemen die terug te voeren zijn op bestanddelen van de gebruikte voedingsmiddelen. De belangrijkste boosdoeners zijn koemelk, kippe-ei, soja en pinda. Deze folder gaat over allergie voor koemelk.

Hoe ontstaat allergie voor koemelk

MECHANISME
Bij een allergie voor koemelk verloop de reaktie via het afweersysteem, waarbij IgE antistoffen een belangrijke rol spelen; dit noemt men de “direkte type allergische reactie”. Deze komt met name voor als onderdeel van het ATOPISCH SYNDROOM. De afweerreaktie is gericht tegen de eiwitfractie van koemelk.

OORZAKEN
Nog steeds is niet exact bekend wat de oorzaken van koemelkallergie zijn. Men weet wel welke factoren een rol spelen, maar niet exact wat de onderlinge samenhang is.
– Genetische factoren: kinderen die geboren worden uit één of twee atopische ouders hebben een grotere kans op het ontwikkelen van een allergie.
– Suboptimale eiwitvertering: bij de zuigeling verloopt de eiwitvertering nog niet optimaal. Door een relatief lage activiteit van de eiwitsplitsende enzymen en een relatief hoge pH in de maag is het mogelijk dat het eiwit niet goed verteerd wordt en dat grote eiwitmoleculen de darmwand passeren en in het bloed terechtkomen.
– Hoge darmdoorlaatbaarheid. Bij een zuigeling is de kans op het ontstaan van een allergie groter doordat het maag/darmkanaal nog onrijp is. De darm werkt dan als een zeef met hier en daar wat grotere gaten. Hierdoor kunnen grotere stukken onverteerd eiwit in het bloed terechtkomen. Meestal kan dit geen kwaad. Bij allergische zuigelingen worden deze eiwitten echter als ‘indringers’ herkend. Als reactie op deze indringers worden door het afweersysteem antistoffen geproduceerd, die worden ingezet tegen deze indringers. Dit leidt tot allergische reacties.
– Lage concentratie secretoir IgA: de lokale afweer in de darm wordt verzorgd door IgA. Het IgA is in staat voedselbestanddelen van een beschermend ‘jasje’ te voorzien, waardoor de opname van deze bestanddelen voorkomen wordt. Daarnaast voorkomt het IgA dat de rest van het immuunsysteem aangesproken wordt, waardoor de kans op een allergische reactie wordt verminderd.

Wat zijn de verschijnselen van allergie voor koemelk

Bij koemelkallergie kunnen zich vele vrij a-specifieke symptomen voordoen. Bij zuigelingen worden symptomen van het maagdarmkanaal en de huid het meest gezien. Deze kunnen zich uiten in de vorm van braken/misselijkheid/spugen, slechte eetlust, diarree en/of obstipatie, dauwworm, luiereczeem, atopisch eczeem en urticaria (galbulten). Gemiddeld zou bij ongeveer 25% van de zuigelingen met atopisch eczeem voedselovergevoeligheid voorkomen; bij lichtere vormen van eczeem is de percentage lager, bij ernstige vormen hoger.

Hoe wordt de diagnose gesteld
De diagnose berust vrijwel altijd op de klinische verschijnselen. Voor beschrijving van de gangbare testen voor een voedselallergie lees ook “Allergie voor voedingsmiddel”.
Volledige betrouwbare bloed- of huid testen bestaan er helaas niet voor het aantonen van koemelkallergie. Soms vindt men sterk afwijkende bloed – en huidtesten welke overeenkomen met de symptomen.

Wat is de behandeling van allergie voor koemelk

ELIMINATIETHERAPIE
Dit dient te worden overwogen indien borstvoeding niet lukt, of onmogelijk is (lees verderop).
1) Eerste keus: soja melk. Beter te verkiezen dan hypoallergene voeding omdat soja de darmrijping beter stimuleert. Een nadeel is dat er 10% kans bestaat op ook een allergie voor soja.
2) Tweede keus: hypoallergene zuigelingenvoeding (diverse merkprodukten beschikbaar)
In hypoallergene zuigelingenvoeding zitten geen hele eiwitten maar eiwitten die als het ware in kleine stukjes zijn geknipt. Als deze kleine stukjes eiwit via de darm in het bloed komen, herkent het afweersysteem van uw kind deze stukjes niet als koemelkeiwit. Het lichaam maakt geen antistoffen en zo wordt een allergische reactie voorkomen.
Het gebruik van deze zogenaamde “eiwithydrolysaat” sluit echter niet volledig het ontstaan van een allergische reactie uit. Indien een zuigeling tevens allergisch reageert op een eiwithydrolysaat – iets dat zeer sporadisch voorkomt – dan biedt een zuigelingenvoeding op basis van vrije aminozuren uitkomst. Deze dieettherapie heeft slechts bij 40% van de gevallen een merkbaar effect op het beloop van het atopisch eczeem.
Het is raadzaam om op de leeftijd van 12, 18 en 24 maanden opnieuw te proberen met koemelk, om te zien of er al tolerantie is opgetreden.
3) Derde keus. Sommige ouders stappen over op andere dierlijke melkproducten. Men moet hierbij echter bedacht zijn op kruisallergie (tussen haakjes staat de kans dat er toch een kruisallergie optreedt):
– geitenmelk (92%)
– paardenmelk (4%)
– schapen- en ezelinnen melk (< 1%)

Wat kunt u zelf doen om allergie voor koemelk te voorkómen

Preventieve maatregelen worden geadviseerd bij kinderen bij wie één of beide ouders atopisch is/zijn:
– Borstvoeding voor minimaal 4 maanden verkleint de kans dat uw baby een allergische aandoening zal doormaken. Dit geldt voor voedselallergie (koemelkallergie komt voor bij 2-3% van de baby’s, maar slechts bij 0.5% van de geborstvoede baby’s), atopische eczeem, piepen en astma. Dit uitstel van optreden van allergie duurt tenminste de eerste 6 levensjaren maar vermoedelijk langer. Het resultaat is niet beter als de moeder een dieet volgt. Borstvoeding is de meest natuurlijke voeding voor zuigelingen. In moedermelk zitten immuunstoffen die de baby mogelijk beschermen tegen voedsel (koemelk)allergie.
– Wanneer borstvoeding niet lukt of onmogelijk is kan hypoallergene zuigelingenvoeding worden gegeven. Hiermee kunnen lichte verschijnselen van eczeem worden uitgesteld, maar de echte preventie van allergische ziekten is niet bewezen. Hierbij zijn de sterk gehydrolyseerde caseïne effectiever dan de partiëel gehydrolyseerde wei-eiwit.
– Bijvoeding pas na de 6e maand, met minder allergene voedingsmiddelen.
– Sterk allergene voedingsmiddelen zoals koemelk, kippenei, alle vissoorten, schaal-en schelpdieren, noten, pinda’s, zaden, pitten, soja en tarwe pas na het 1e jaar.
-Kippenéi, schaal-en schelpdieren, noten en pinda’s liefst na het 3e jaar.
– Nieuw voedingsmiddelen op de leeftijd van 6 maanden in opklimmende hoeveelheden aanbieden gedurende 3 achtereenvolgende dagen. Daarbij dient u te letten op reacties. 

Wat zijn de vooruitzichten voor allergie voor koemelk

De prognose is goed. Op de leeftijd van 4 jaar zijn tweederde van alle zuigelingen tolerant geworden voor koemelk. Hoe ouder het kind (ouder dan 5 jaar) wordt hoe kleiner dus de kans wordt dat koemelkallergie een oorzakelijke rol speelt bij het in stand houden van atopisch eczeem.