Allergie voor latex

Bij een allergie voor latex zien we niet alleen symptomen aan de huid maar ook aan de luchtwegen. In deze folder kunt u lezen wat latex is, hoe een allergie op latex kan ontstaan en hoe we een allergie op latex kunnen aantonen.

Wat is latex?

Latex is melksap uit de bast van de rubberboom “Hevea brasiliensis” (uit de familie van de wolfsmelkachtigen). Latex is de grondstof voor het maken van diverse rubberprodukten zoals autobanden, handschoenen, elastiekjes , ballonen, etc.. Latex is een suspensie van een groot aantal rubberpartikels (waar onder poly-isopropeen) in een waterig serum. In deze suspensie zitten ook latex eiwitten. Ongeveer 60% van dit latexeiwit is gebonden aan de rubberpartikels, 40% is opgelost in het serum. Om het rubberprodukt de vereiste eigenschappen te geven van elasticiteit en stevigheid dienen de latexmoleculen chemisch aan elkaar te worden gekoppeld; dit proces heet vulcanisering. Bij het vulcaniseren van rubber worden toevoegsels gebruikt. Het gaat dan vooral om “rubberversnellers” , die de vulcanisering ondersteunen en “ anti-oxydantia” die de veroudering en uitdroging van rubber tegen moeten gaan. Andere toevoegsels zijn zwavel, activatoren, vulstoffen, kleurstoffen en weekmakers.
In de poeder van gepoederde latex handschoenen, zoals die in de gezondheidszorg worden gebruikt zit maïszetmeel. Mensen die allergisch zijn voor latex kunnen ademhalings- (astmatische) problemen krijgen indien ze dit poeder inademen, omdat de maïszetmeelpoeder zich hebben gebonden aan de latexeiwitten van de handschoenen. Door deze binding kunnen de latexeiwitten zich dus ook via de lucht verspreiden. Ook is een type I-allergie mogelijk op de maïszetmeelpoeder zelf !!

Hoe vaak komt allergie voor latex voor?

Binnen de normale populatie komt latex allergie van het direct type voor:
– Bij 0.3 – 1% van alle kinderen
– Bij 3-5% van alle kinderen met atopie
– Bij 0.12% van alle volwassenen
– Bij 3% van alle volwassenen met atopie 

Hoe ontstaat allergie voor latex

Contactallergie voor rubber is al langer bekend. De allergie uit zich o.a. in een handeczeem door het dragen van rubberen handschoenen waarin ook latex verwerkt zit. De oorzaak ligt dan meestal in de aan het rubber toegevoegde chemicaliën. Deze type allergie is van het vertraagde type allergische reactie.
De laatste jaren wordt er echter een toename gezien van de directe type allergische reactie, die gericht is tegen één of meerdere eiwitten in de latex zelf.
Er bestaan enkele verklaringen voor deze toename:
1. Toename van mensen met atopie. Atopie is de aangeboren aanleg om allergisch te reageren. Mensen die atopisch zijn hebben een verhoogd risico op een allergie van de directe type, op bijvoorbeeld latexeiwitten.
2. De preventieparadox. Ter bescherming tegen besmettelijke en dodelijke ziekten zoals AIDS en geelzucht is men meer handschoenen (gezondheidszorg !) en condooms gaan gebruiken. Hierdoor wordt de huid vaker blootgesteld aan latex.
3. Veranderingen in de kwaliteit van latex handschoenen en condooms t.o.v. pre-AIDS tijdperk. Door de grotere vraag is de productie in de industrie versneld waardoor er minder bewerkingsstappen worden uitgevoerd. Hierdoor blijven er meer (allergene) latexeiwitten achter in het eindprodukt.
4. Toegenomen aandacht en herkenning van dit probleem met name in de gezondheidszorg.

Wat zijn de verschijnselen van allergie voor latex

De klachten ontstaan binnen een tiental minuten tot enkele uren na directe contact van de huid of slijmvliezen met latex .
a. Contact-urticaria: jeuk, branderigheid, roodheid en zwelling van de huid (met name op de handruggen en pols), klachten die na 1 of 2 uur weer spontaan verdwijnen.
b. Ademhalingsklachten. Door inademing van latex deeltjes kunnen klachten optreden van de neus ( niezen, loopneus, jeuk) en longen (piepen, kortademigheid, hoesten en druk op de borst). Mensen die veel met gepoederde latexhandschoenen werken kunnen ook klachten krijgen van rode tranende ogen. Bij langdurige blootstelling kunnen deze klachten ook overslaan op de lagere luchtwegen (longen !) en kan er op den duur een zogenaamde “ beroepsastma” ontstaan.
c. Anafylactische shock Hierbij kunnen de volgende verschijnselen optreden:
– Jeuk, vaak met uitgebreide roodheid van de huid en galbulten.
– Zwelling van oogleden, lippen, keel, handen of elders.
– Maagdarmklachten: pijn, misselijkheid, braken, diarree.
– Ademhalingsproblemen: druk op de borst, piepende ademhaling, kortademigheid, blauwe lippen, heesheid, moeite met praten en slikken.
– Duizeligheid, verminderd aanspreekbaar zijn, wegraking.
Een anafylactische shock kan dodelijk zijn.

RISICOGROEPEN VOOR HET DIRECT TYPE LATEX ALLERGIE
1. Algemeen.
Mensen met atopie én daarbij een reeds bestaande (niet-allergisch) handeczeem.
2. Specifieke beroepsgroepen
A. Handschoendragende werknemers in de gezondheidszorg (artsen, verpleegkundigen, tandartsen, fysiotherapeuten en operatiekamerpersoneel). Extra risicofactoren zijn mensen met atopie én daarbij een reeds bestaande (niet-allergisch) handeczeem. Met name het gebruik van gepoederde handschoenen is een risico, doordat de latexeiwitten zich binden aan de poederdeeltjes en hierdoor kunnen worden ingeademd.
B. Patiënten die door operaties of andere ingrepen (zoals aanbrengen van plasbuisslangetjes) vaak in aanraking komen met latex. Vooral kinderen die (vele) operaties moeten ondergaan vanwege een open ruggetje (spina bifida) of een aangeboren misvorming van de urinewegen lopen risico.
C. Andere risicogroepen zijn:
– Keuken- en laboratorium personeel.
– Kinderen kunnen klachten krijgen tijdens opblazen van ballonnen of bij gebruik van een fopspeen.

KRUISALLERGIE
Het klinische belang van een kruisallergie is niet altijd goed te voorspellen bij de individuele patiënt. Er kan een scala aan klachten optreden variërend van milde eczeem en galbulten tot aan “oral allergy syndrome ”( = jeuk mond-en keelholte) maagdarmklachten, ademhalingsproblemen tot zelf anafylactische shock. Bij 50% van de mensen die een directe type allergie hebben voor latex kunnen een kruisallergie ontstaan tegen de volgende voedingsmiddelen, de zogenaamde “para-latex syndroom”
– Fruitsoorten: banaan, meloen, avocado, ananas, kiwi, perzik, papaja, passievrucht, nectarine, vijg (dus tropische vruchten )
– Noten: walnoot, kastanje
– Peulvruchten: pinda
– Groenten: tomaat, aardappel
– Planten: de kamerplant Ficus benjamina
– Boekweit (in meel) 

Hoe wordt allergie voor latex vastgesteld

Pas wanneer uw verhaal én de aard van de lichamelijke afwijkingen verdacht zijn voor een allergie voor latex krijgt u een afspraak voor een allergieonderzoek

1. HUIDTESTEN
Zowel de priktest als de intracutane test kunnen hierbij worden uitgevoerd.
(Voor meer informatie lees “Allergie (algemeen)”)
2. BLOEDTEST
In het bloed kunnen de specifieke IgE antistoffen tegen latexeiwit worden aangetoond. De betrouwbaarheid van het bloedonderzoek is echter minder dan die van de huidtesten. De bloedtest wordt slechts als aanvullende test uitgevoerd.
LET OP: Door kruisallergie zijn huid-en bloedtesten soms positief zonder dat er sprake is van een klinisch relevante allergie voor de geteste allergenen. De resultaten van de testen moeten dus altijd worden teruggekoppeld aan de huidige klachtenpatroon.

Wat is de behandeling van allergie voor latex

1. Vermijding van het oorzakelijke allergeen vormt de basis van de behandeling van allergische aandoeningen. Volledige vermijding van latex en latex bevattende produkten in het dagelijks leven is niet gemakkelijk maar bij personen met een eerdere doorgemaakte anafylactische shock wel noodzakelijk.
2. Personen met een eerdere doorgemaakte anafylactische shock dienen een noodpen te worden voorgeschreven
3. Het effect van hyposensiblisatiekuur met latex eiwit wordt momenteel nog onderzocht en is dus nog niet mogelijk.

Wat kunt u zelf doen als u allergisch bent voor latex

ALGEMEEN
Gebruik alléén latex vrije produkten . Er bestaan zowel “non-latex” en “hypo-allergene latex” producten, maar deze kunnen (verborgen) latex allergenen bevatten. Er bestaan nog geen gestandaardiseerde normen om latexallergenen in het eindprodukt te meten.

VOORWERPEN DIE LATEX KUNNEN BEVATTEN

VOORWERPEN IN DE GEZONDHEIDSZORG:
– beademingsapparatuur: masker, endotracheaalcanule, slangsystemen (incl. ventiel)
– catheters (blaas-, gastrostomie-), bevestigingsring van stomazak, coloncontrastmateriaal
– operatie/onderzoekshandschoenen
– drains (thorax, redon-, ventriculo- peritoneale shunt)
– spuit/injecteermateriaal: balloncatheter, infuusslangen, rubberstop van flesjes, porth-a-cat systemen
– pleistermateriaal: hechtpleisters, elastische windsels
– bloeddrukmetermanchet en -slang
– kaakorthopedische spanrubbers
– gebitsprothesen

DIVERSE GEBRUIKSVOORWERPEN IN DE THUISSITUATIE
bijtring, fopspeen, flessenspeen, kruik, decubitusring, douchegordijn, squashbal, gummi-elastiek, huishoudhandschoenen, plakband, postzegellijm, zelfklevende enveloppen, steunkousen, condooms, pessaria, ballonnen, luchtbed, rubbermatras, vlakgom, schoeisel, roskam, duiksportartikelen, stretch-artikelen .

SPECIFIEKE ADVIEZEN VOOR RISICOGROEPEN

1. Gebruik van latex – en poedervrije handschoenen op de werkplek.
Als één persoon op de werkplek allergisch is voor latex, moet de gehele werkplek voorzien zijn van latex -en poedervrije produkten ( met name handschoenen).
2. Operatie van patiënten met een verhoogd risico op anafylaxis op latex moet plaatsvinden in een latexvrije omgeving met gebruik van latexvrije producten.
3. Als iemand bewezen allergisch is voor latex , wordt deze persoon afgeraden om een risico-beroep uit te oefenen of een opleiding daarvoor te volgen.
4. Patiënten met een doorgemaakte anafylaxis op latex dienen een waarschuwingspenning te dragen, zodat alle medische en paramedische personeel op de hoogte zijn van hun ernstige allergie. Ook wordt het aangeraden dat deze patiënten een epinefrine noodpen bij zich dragen.

ADVIEZEN VOOR DE THUISSITUATIE
– Vermijd gebruik van latex huishoudhandschoenen, condoom, ballonnen e.d. (zie lijst)
– Bij een positieve allergietest voor en/of klachten bij het nuttigen van de kruisallergene voedingsmiddelen wordt geadviseerd deze te mijden
– De Ficus Benjamina plant (vijgeboom) dient men het huis uit te doen.
– In de bekende “latex muurverf” zit géén natuurlijke latexsap; deze verf is gemaakt op synthetische acrylaatbasis en wordt zo genoemd in verband met de elastische eigenschappen van de verf.

Wat zijn de vooruitzichten als u allergisch bent voor latex

Een allergie voor latex behoudt u LEVENSLANG. Het is daarom zaak om de leefregels die u van uw huidarts heeft gekregen goed op te blijven volgen en zoveel mogelijk contact met de genoemde stoffen te blijven vermijden.