Amelanotisch melanoom

Een melanoom is een gevaarlijke vorm van huidkanker, omdat deze kan uitzaaien. Jaarlijks zorgt het melanoom in Nederland voor meer dan 800 doden. De meeste melanomen (95%) zijn donker gekleurd en vallen gemakkelijk op tussen andere gewone moedervlekken. In ongeveer 5% van de gevallen is het melanoom echter niet gekleurd. Deze zeldzame soort wordt een “amelanotisch melanoom” genoemd. Een amelanotisch melanoom is dus een melanoom zonder donkere kleuren erin, oftewel een melanoom zonder pigment. Een amelanotisch melanoom wordt minder snel herkend door zowel de patiënt zelf als de dokter juist omdat deze niet zo erg opvalt.

Hoe ontstaat een amelanotisch melanoom ?

De risicofactoren voor het krijgen van een a-melanotisch melanoom zijn dezelfde als die voor het gepigmenteerd melanoom

1. Overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV-) straling, met name verbranding op jonge (kinder-) leeftijd kan het risico op een melanoom vergroten. Bedenk dat UV straling niet alleen in zonlicht zit maar ook in zonnebanken.
2. Huidtype. Mensen met een lichte huidskleur, met sproeten of blond/rossig haar, die moeilijk bruin worden en snel verbranden hebben meer aanleg om een melanoom te krijgen.
3. Erfelijke aanleg. Het risico neemt toe naarmate er meerdere familieleden een melanoom hebben. In 5% van de gevallen blijkt ook een ander familielid de huidkanker te hebben.
4. Gewone of onrustige moedervlekken. Een kleine risicofactor voor het ontstaan van een melanoom is het hebben van veel (meer dan 50) gewone moedervlekken of 3 of meer onrustige moedervlekken.

Waarom heeft een amelanotisch melanoom geen pigment ?

De functie van pigmentcellen is het maken van pigment. Dit pigment bepaalt onze huidskleur en beschermt ons in een bepaalde mate tegen de schadelijke effecten van UV straling. Bij het amelanotisch melanoom hebben de kwaadaardig pigmentcellen het vermogen verloren om pigment te maken. Hierdoor ontstaat er geen zwart of donkerbruin maar een rood of rozerood gezwelletje.

Hoe ziet een amelanotisch melanoom eruit ?

Een amelanotisch melanoom presenteert zich als een onopvallend huidkleurig, roze of rode rond bultje, bolletje of een plakkaat met een afmeting van enkele millimeters tot enkele centimeters. In zeldzame gevallen gaat dit gezwelletje kapot en ontstaat er een niet genezend zweertje of wondje in de huid die soms grotere afmetingen kan aannemen. In veel gevallen is dit zweertje pas de aanleiding om naar de dokter te gaan. Een klein amelanotisch melanoom ziet er soms bedrieglijk goedaardig uit en wordt daarom niet snel herkend door de arts. Een amelanotisch melanoom kan net als een gepigmenteerd melanoom ontstaan uit een goedaardige of onrustige moedervlek of in een van te voren “gave” huid. Amelanotische melanomen kunnen op alle plaatsen van het lichaam voorkomen, zowel op het gezicht als op de romp en ledematen. Andere zeldzamere lokalisaties zijn het behaarde hoofd, de slijmvliezen (mond, neus- en keelholte, vagina en de anus) en het oog.

Kan een amelanotisch melanoom uitzaaien ?

Een amelanotisch melanoom kan net als andere melanomen uitzaaien naar de lymfeklieren en inwendige organen. De kans hierop wordt bepaald door de dikte van het melanoom en de stadium waarin de tumor zich bevindt ten tijde van de diagnosestelling.

Hoe wordt de diagnose gesteld van een amelanotisch melanoom ?

De diagnose amelanotisch melanoom wordt gesteld op grond van het huidonderzoek en de bevindingen van een microscopisch onderzoek. Voor dat laatste wordt het gezwel in zijn geheel operatief verwijderd en naar de patholoog anatoom gestuurd.

Hoe wordt een amelanotisch melanoom behandeld ?

De behandeling van het amelanotisch melanoom is hetzelfde als voor andere melanomen.

RE-EXCISIE
Nadat de diagnose melanoom door de patholoog is vastgesteld wordt het litteken nogmaals operatief verwijderd. Tijdens deze “re-excisie” wordt er een ruimere stuk huid weggesneden, om zekerder van te zijn dat alle kankercellen verwijderd zijn. Soms is de operatiewond zo groot dat deze niet direct kan worden gesloten. Om dit “defect” op te vullen wordt er een stukje huid van uw bovenbeen getransplanteerd naar het wondgebied. Wanneer uw huidarts van mening is dat er een huidtransplantatie noodzakelijk is wordt u voor de re-excisie inclusief de huidtransplantatie doorverwezen naar de chirurg.

SCHILDWACHTKLIERONDERZOEK
Wanneer het melanoom boven een bepaalde diepte is doorgegroeid in de huid is de kans groter dat er ook melanoomcellen in de lymfeklieren zitten. In deze gevallen kan een schildwachtklieronderzoek onderzoek worden gedaan. Deze schildwachtklier is de eerste nabije lymfeklier waarheen kankercellen kunnen uitzaaien. Met behulp van een radioactieve stof en een blauwe kleurstof kan men deze klier opsporen en zodanig een vroege uitzaaiing tijdig ontdekken. Wanneer deze schildwachtklier kankercellen bevat moeten alle lymfeklieren in het betreffend lymfeklierstation (bijv. de lies) worden verwijderd. Wanneer de schildwachtklier ”schoon” is, is dat dus niet nodig.

NIET OPERATIEVE BEHANDELINGEN
Andere behandelvormen worden niet door uw huidarts uitgevoerd en zullen daarom alleen hieronder worden genoemd. Niet operatieve behandelingen worden meestal voorgeschreven in gevallen waarbij het melanoom al is uitgezaaid of indien het melanoom niet operabel is.

Voor meer informatie verwijzen we naar de website www.kwf.nl

1. Isolatieperfusie
2. Radiotherapie
3. Chemotherapie
4. Immunotherapie

PALLIATIEVE BEHANDELING
Wanneer bij een patiënt vastgesteld is dat de kankercellen te ver zijn uitgezaaid naar andere inwendige organen, waarbij behandeling niet meer zinvol wordt geacht wordt er gekozen voor een zogenaamde palliatieve behandeling. Hierbij wordt getracht verdere verspreiding van het melanoom te voorkomen en de klachten te verminderen, bijvoorbeeld in de vorm van adequate pijnbestrijding.

Hoe kunt u voorkómen dat u een melanoom krijgt ?

Overmatige blootstelling aan UV stralen is een belangrijke risicofactor voor het krijgen van een melanoom. Daarom raden wij u aan om minder in de zon te vertoeven en het gebruik van de zonnebank te vermijden. Het op de juiste manier gebruiken van een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor (factor 30 of hoger) maar vooral het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel is ook van groot belang. Hierbij moet men bedenken dat een zonnebrandmiddel niet bedoeld is om langer in de zon te kunnen zitten. Dit middel is bedoeld om, gedurende de tijd dat u in de zon bent, de huid te beschermen tegen de schadelijke effecten van UV straling. Meer tips hierover vindt u in de folders “Verstandig Zonnen” en “Zonnebrandmiddelen”.

Hoe kan ik een melanoom herkennen ?

Kenmerken van een kwaadaardige verandering van een bestaande moedervlek zijn samengevat in de ABCDE regel. Klik op deze pagina om te zien hoe u een melanoom kan herkennen.

Hoe controleer ik mijn huid op verdachte (moeder)vlekken ? (Met dank aan La-Roche Posay)

Wat is de prognose van een amelanotisch melanoom ?

Omdat een amelanotisch melanoom vaak in een laat stadium wordt ontdekt is de kans groter dat het melanoom al groter is en zelfs al uitgezaaid. De kans op overlijden is vaak groter dan bij een gepigmenteerd melanoom.