Ziekte van Bowen

De ziekte van Bowen is een langzaam groeiend vroeg stadium van huidkanker (type plaveiselcelcarcinoom) die gepaard gaat met chronische ontstekingskenmerken (roodheid, schilfering en soms jeuk). De aandoening komt voornamelijk voor bij ouderen. “ Bowen” is de naam van de arts die de aandoening in 1912 heeft bestudeerd. Wanneer de ziekte van Bowen voorkomt aan de penis wordt deze de “erytroplasie van Queyrat” genoemd.

Hoe ontstaat de ziekte van Bowen ?

De ziekte van Bowen kan zowel op zon blootgestelde delen als op niet aan zon blootgestelde delen en zelfs op slijmvliezen (geslachtsdelen) voorkomen. Behalve (langdurige) blootstelling aan ultraviolette (UV-)straling, moeten dus ook andere factoren een rol spelen bij het ontstaan van deze huidkanker. Bij patiënten met meerdere afwijkingen bestaat er een relatie met arseengebruik vele jaren geleden. Arseen werd vroeger toegepast bij de behandeling van psoriasis en bloedarmoede (inname via de mond). Ook bevatte bepaalde dranken, likeur en drinkwater vroeger veel arseen.

Hoe ziet de ziekte van Bowen eruit ?

Het gaat hierbij om een langzaam groeiende huidafwijking die op iedere plaats van het lichaam (zowel huid- als slijmvliezen) kan voorkomen. De voorkeursplaatsen zijn echter de romp, het gelaat (voorhoofd, slapen) en de vingers. Meestal zijn er slechts 1 of 2 afwijkingen, soms zijn er meerdere tegelijk. We zien vrij scherp begrensde rood schilferende grillige plekken die kunnen lijken op psoriasis- of eczeemplekken; echter de schilfering voelt vaster aan. De grootte is wisselend, tussen de 2 tot 5 mm tot 5- 10 cm in doorsnede. Normaliter ontstaat er in de plek zelf geen zweertje (zoals bij het plaveiselcelcarcinoom); wanneer dit echter optreedt moet men bedacht zijn op een plaatselijke doorgroei van de tumor.

Hoe wordt de diagnose gesteld van de ziekte van Bowen ?

De diagnose dient gesteld te worden middels een huidbiopsie, omdat er vele goedaardige huidafwijkingen (psoriasis en eczeem) bestaan die op de ziekte van Bowen kunnen lijken. Een huidbiopsie is ook van belang om een beginnende doorgroei (naar diepere delen van de huid) en een andere type huidkanker, bijv. het basaalcelcarcinoom, uit te sluiten.

Wat is de behandeling van de ziekte van Bowen ?

Er bestaan verschillende behandelvormen. De keuze hangt af van de grootte en lokalisatie van de plek.
– Photodynamische therapie (PDT). Dit is een behandelmethode met voor de patiënt aantrekkelijke cosmetische resultaten. Op de tumor wordt een crème bevattende een lichtgevoelige stof (methyl aminolevuline zuur (MAL) of 5-amino-levuline zuur (ALA)) aangebracht. Deze stof wordt vrij selectief door de tumorcellen opgenomen. Na een inwerkingperiode van een aantal uren wordt de huidtumor belicht met een lichtbundel van een golflengte, gelegen in het zichtbare lichtspectrum. In het belichte huiddeel vindt er vervolgens een reactie plaats waardoor het tumorweefsel te gronde gaat.
– Andere behandelopties zijn excisie (wegsnijden), cryotherapie (bevriezen met vloeibare stikstof) en radiotherapie (bestraling).
– Minder populaire behandelingen zijn onder meer elektrocoagulatie (wegbranden),een crème bevattende 5-fluorouracil (een cytostaticum) en een crème bevattende imiquimod. Bij deze behandelvormen is de kans op terugkeer van de vlek meestal groter dan bij een excisie.

Wat kunt u zelf aan de ziekte van Bowen doen ?

Omdat de ziekte van Bowen een lange termijn huidschade is van UV-stralen, hebben alle onderstaande adviezen niet direct een preventief effect. Met andere woorden, ondanks dat u zich aan de volgende maatregelen houdt kan er in de loop van de komende maanden tot jaren toch nog altijd een dergelijke huidkanker opkomen omdat de UV-schade immers al zo’n 10 tot 15 jaar geleden heeft plaatsgevonden.

Wij raden u aan om minder in de zon te vertoeven en het gebruik van de zonnebank te vermijden. Het op de juiste manier gebruiken van een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor (factor 30 of hoger) maar vooral het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel is ook van groot belang. Hierbij moet men bedenken dat een zonnebrandmiddel niet bedoeld is om langer in de zon te kunnen zitten. Dit middel is bedoeld om, gedurende de tijd dat u in de zon bent, de huid te beschermen tegen de schadelijke effecten van UV straling. Meer tips hierover vindt u in de folders “Verstandig Zonnen” en “Zonnebrandmiddelen”.

Wat is de prognose van de ziekte van Bowen ?

Hoewel de ziekte van Bowen langzaam groeit ontstaat er onbehandeld, vroeg of laat een huidkanker van het type plaveiselcelcarcinoom. Dit type huidkanker kan ook naar de lymfeklieren uitzaaien. Bij patiënten met langdurige arseengebruik in het verleden zijn ook kankers beschreven van de inwendige organen zoals de luchtwegen, het maagdarmkanaal en de urinewegen.