Acne keloidalis nuchae

Acne keloïdalis nuchae is een chronische ontsteking van de haarwortels die gepaard gaat met ontsierende littekenvorming en plaatselijke haaruitval. De aandoening komt vooral voor op het achterhoofd en in de nek regio. Omdat de afwijkingen kunnen vóórkomen op de kruin of elders aan het behaarde hoofd wordt de term “nuchae” (= “nek”) ook wel weggelaten.  Acne keloïdalis komt voornamelijk voor bij (jong) volwassen mannen van de negroïde ras. Ook bij zwarte vrouwen en blanke mannen zou het kunnen ontstaan. De aandoening is niet besmettelijk.

Hoe ontstaat acne keloidalis nuchae

De term “acne”  is eigenlijk onjuist omdat het ziekteproces primair de haarwortelzakjes en niet zoals bij acne, de talgklieren aantast. Een betere term is wellicht “folliculitis (= ontsteking haarwortelzakje) keloidalis”. Door een nog onbekende oorzaak ontstaat er een ontstekingsreactie die gericht is tegen de haarwortelzakjes in de nek. De haarwortelzakjes gaan daarbij ten gronde met een overdreven formatie van littekenweefsel; dit laatste noemt men “keloïd”. Ter plaatse van de zieke huid groeit geen haar meer; er ontstaat een kale plek. De ontstekingsreactie kan gecompliceerd worden doordat bacteriën zich ter plaatse ophopen en een infectie veroorzaken; hierdoor ontstaan de puskoppen die soms kunnen overgaan in een abces (= diepe pussende infectie).
Factoren zoals bacteriën, gisten, schimmels, overmatige talgproduktie, cosmeticagebruik, wrijving door kraag, wondjes tijdens een knipbeurt, en hormonen zijn in het verleden geopperd als mogelijke oorzaken. Tegenwoordig neemt men aan dat deze factoren óf helemaal geen rol spelen óf slechts een bijrol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Acne keloïdalis heeft NIETS te maken met ingegroeide haren (= pseudofolliculitis barbae).

Hoe ziet acne keloidalis nuchae eruit

De aandoening begint met kleine ronde huidkleurige, vast aanvoelende bultjes soms met puistjes gelokaliseerd in de nek of op het achterhoofd. Soms komen de afwijkingen ook voor op de kruin of elders aan het behaarde hoofd. In het begin zijn er nog haartjes te zien die uit de bultjes steken. Later vloeien de bultjes samen en vormen een vast aanvoelende haarloze verlittekende plakkaat. De afwijkingen kunnen klachten geven zoals pijn, branderigheid of jeuk maar geven vooral cosmetische bezwaren. Indien er een infectie of een abces ontstaat komt er pus uit de huid, waarbij er ook pijn en plaatselijk een kloppende zwelling kan optreden.

Hoe wordt de diagnose gesteld van acne keloidalis nuchae

De diagnose wordt gesteld op grond van het klinisch beeld. Bij twijfel wordt er soms toch een huidbiopsie genomen.

Wat is de behandeling van acne keloidalis nuchae

Met de huidige behandelingen is het nog niet mogelijk om uw oude behaarde huid weer terug te krijgen. De littekens kunnen echter wel enigszins afvlakken waardoor ze minder opvallen.

A. In de vroege fase van de aandoening kan één van de volgende behandelingen worden uitgeprobeerd:
– Lokale en orale antibiotica
Indien er veel puskoppen te zien zijn, wordt het aangeraden om het haar met desinfecterende shampoos te wassen. Ook krijgt u een kuur met minocycline, een antibioticum. Dit middel dient u te gebruiken totdat de puskoppen zijn verdwenen; dit duurt soms 2 of 3 maanden.
-Lokale corticosteroïden
Deze middelen worden of plaatselijk op de huid aangebracht ( soms onder occlusie) of in de plekken ingespoten (Kenacort injecties). Dit laatste is een pijnlijke behandeling; meerdere behandelingen zijn vaak nodig om de littekens te doen verminderen. Hiervoor dient u om de 4-6 weken naar de polikliniek te komen.

B. Indien er al uitgebreide littekenformatie is ontstaan (keloïden) helpen bovenstaande methoden soms niet meer. Uw huidarts kan dan besluiten u door te sturen naar een plastisch chirurg om de plek operatief te verwijderen. Hierbij bestaat er echter weer een risico op juist verergering van het keloïdweefsel.

Wat kunt u zelf aan acne keloidalis nuchae doen

Hoewel de oorzaak nog niet precies bekend is, wordt over het algemeen toch aangeraden om irriterende stoffen of handelingen aan de (aangedane) huid te vermijden:

• Niet te diep en te vaak scheren. Een kaal hoofd voorkómt niet dat de aandoening ontstaat. Integendeel, door het frequent scheren wordt de huid te veel geïrriteerd waardoor de haarwortelzakjes kunnen gaan ontsteken.
• Geen geparfumeerde of irriterende haarproducten (shampoos, gels, haarlak of sprays) gebruiken.
• Geen tatoeages zetten in de nekregio
• Kunstmatige haarstukjes kunnen de kale plek bedekken.

Wat zijn de vooruitzichten voor acne keloidalis nuchae

In de regel komt de haargroei ter plaatse niet meer terug; de kale plek is blijvend. Het is dan ook ongebruikelijk dat de aandoening (gepaard met puistjes en bultjes) op dezelfde plaats weer terugkomt omdat het doelweefsel, namelijk de haarwortelzakjes er immers niet meer aanwezig zijn.