Oppervlakkige veneuze trombose / Tromboflebitis

Een oppervlakkige veneuze trombose (afgekort “OVT”) is een verstopping door gestold bloed van de oppervlakkige afvoerende aderen in het been. Soms wordt ook de term “tromboflebitis” gebruikt, waarmee de hierbij optredende aderontsteking wordt bedoeld. Deze aderontsteking is echter niet de oorzaak maar het gevolg van de trombose. Vandaar dat de term “tromboflebitis” niet voor deze diagnose wordt gebruikt. De primaire vorm van tromboflebitis wordt onder andere gezien bij de ziekte van Mondor, trombangiitis obliterans en de ziekte van Behçet. Andere medische benamingen zijn flebitis superficialis, varicoflebitis en varicotrombose. Naar schatting worden jaarlijks 25.000 tot 30.000 patiënten per jaar gezien met een OVT. De diepere variant van de OVT , de diepe veneuze trombose (DVT) komt ongeveer even vaak voor.

Hoe ontstaat oppervlakkige veneuze trombose ?

Oppervlakkige veneuze trombose en diepe veneuze trombose en (long)embolie zijn uitingen van een zogenaamde ‘”trombo-embolische ziekte”. Dat wil zeggen dat voor de genoemde ziekten dezelfde risicofactoren gelden namelijk, operaties, trauma, immobilisatie (periodes van lang stilliggen bijv. door ziekte, gebroken been etc..), zwangerschap, kraamperiode, inwendige kanker en het gebruik van de anticonceptie pil. Ook het hebben van bepaalde afwijking(en) in de bloedstolling blijkt een risicofactor te zijn. In ongeveer 10% van de gevallen ontstaat een OVT in een bestaande spatader. Omgekeerd zal tussen de 40 en 93% van de OVTs resulteren in het ontstaan van een spatader.

Hoe ziet oppervlakkige veneuze trombose eruit ?

Er is sprake van een pijnlijke, vast aanvoelende streng ter plaatse van een oppervlakkige ader die dan meestal de vorm van een spatader heeft. De huid erboven is rood verkleurd. Het betreft meestal de grote ader van het bovenbeen en/of haar vertakkingen of de kuitader. Meestal is tussen de 10-20 cm van de ader aangedaan, maar uitbreiding tot over de gehele lengte van de ader komt ook voor.

COMPLICATIES
In de meeste gevallen verloopt een OVT ongecompliceerd en is dus onschuldig. Uit diverse studies is echter gebleken dat tussen de 2 en 28% van de OVTs kunnen resulteren in een DVT. Tussen de 1 en 4% van de OVTs zijn gecompliceerd door een longembolie. Risicofactoren van een uitbreiding van een OVT naar een DVT zijn het optreden op oudere leeftijd, immobilisatie (bedrust !) en een inwendige kanker (bijv prostaat-of baarmoederkanker). Ook stollingsafwijkingen vormen een risicofactor voor een meer agressief beloop van een OVT.

Hoe wordt oppervlakkige veneuze trombose vastgesteld ?

KLINISCH BEELD
Door te kijken naar en te voelen aan de aangedane plek in het been kan men al een sterk vermoeden hebben wat er aan de hand is. Bij twijfel doet men aanvullend onderzoek.

DUPLEXONDERZOEK
De plaats en de grootte van het stolsel kan worden vastgesteld door middel van het duplexonderzoek. Dit is een combinatie van ultrageluidsgolven en echobeelden van het bloedstelsel. Tevens kan er worden onderzocht of er ook sprake is van een DVT.

LABORATORIUMONDERZOEK
Om een eventuele onderliggende oorzaak van de OVT aan te tonen wordt er tevens bloedonderzoek gedaan. Hierbij worden ook stollingsafwijkingen opgespoord.

Hoe wordt oppervlakkige veneuze trombose behandeld ?

1. Compressietherapie en elastische kousen
Het aangedane been wordt daarna gezwachteld totdat het stolsel “opgelost” is. Gemiddeld duurt dit twee weken. Bij kleine verstopte adertjes wordt het stolsel eerst via een kleine snede in de huid verwijderd. Vervolgens wordt er een elastische kous aangemeten, die overdag moet worden gedragen. Ook wordt het Duplexonderzoek na een paar dagen herhaald om een uitbreiding van het stolsel uit te sluiten.
2. Indien het stolsel te dicht ligt bij de overgang (de zogenaamde “crosse”) van de oppervlakkige ader naar de diepere ader, is in theorie de kans op uitbreiding naar een DVT verhoogd. Hoe groot deze kans is, is echter onbekend. Twee verschillende behandelingen zijn dan mogelijk:

• Dezelfde behandeling kan worden gegeven als in het geval van een DVT. Dat wil zeggen, het gebruik van een bloedverdunnend middel voor drie maanden, zwachteltherapie, gevolgd door het dragen van elastische kousen voor de periode van twee jaar.
• Operatieve behandeling. De aangedane ader, inclusief de betreffende crosse, wordt operatief verwijderd. Deze operatie kan lastig zijn, waarbij zelfs het ontstaan op een DVT wordt geriskeerd. Hierdoor is een dergelijke operatie, zelfs voor vaatchirurgen, geen populaire optie.

WAT WERKT NIET
Koude of  warme kompressen, heparinebevattende of ontstekingremmende zalven of een antibioticakuur hebben allen geen invloed op de pijn of de uitbreiding van het stolsel.

Wat kunt u doen als u oppervlakkige veneuze trombose heeft opgelopen ?

Goed bewegen is belangrijk om de afvoer van bloed uit het been te bevorderen. Na een trombose is het dan ook van belang om spoedig weer in beweging te komen, natuurlijk binnen de pijngrens. Lang staan en zitten is ongunstig en moet regelmatig worden afgewisseld met lopen. Bedrust doet kans op een DVT toenemen en wordt dus afgeraden !

Wat is de prognose voor oppervlakkige veneuze trombose ?

Over het algemeen verloopt een OVT onschuldig en ontstaan er geen acute complicaties, zoals een DVT of een longembolie. Wel is het daarbij van belang om de bovengenoemde risicofactoren in acht te nemen en de gegeven adviezen op te volgen. Op de lange termijn zal de getroffen ader in de meeste gevallen veranderen in een spatader.