Orf / Ecthyma contagiosum

Orf is een virale huidaandoening die via besmette schapen en geiten op de mens wordt overgebracht. Het wordt dus beschouwd als een zogenaamde “zoönose” (= via dieren overgebracht). Orf komt voornamelijk voor bij schapen- en geitenhouders of personeel van slachterijen. In typische gevallen wordt de boer besmet met de virus tijdens het schapenscheren of -slachten. Orfinfecties worden ook wel eens gezien bij moslims die lammeren offeren tijdens religieuze ceremonies. Enkele andere namen die voor deze afwijking wel gebruikt worden zijn ecthyma contagiosum en infectieuze pustuleuze dermatitis. Bij schapen en geiten staat de aandoening ook wel bekend als zere bekjes, bekschurft, scabby mouth of Lippen- und Fussgrind.

Hoe ontstaat orf ?

Orf wordt veroorzaakt door een infectie met een parapox virus. Besmetting geschiedt via directe huidcontact of via een beet van een besmette schaap of geit.

Hoe ziet orf eruit ?

Het orfvirus komt het lichaam binnen via een huidbeschadiging. Meestal is de plaats van besmetting de hand of een vinger. Na een incubatieperiode van een aantal dagen tot een week ontstaat een rode zwelling die snel gaat pussen, zweren of bloeden. Meestal zien we maar één zwelling, soms zijn er meerdere zwellingen. Binnen 4 tot 6 weken droogt de plek in en ontstaat er een korst. Dit is het begin van het spontane herstel. Ook andere lichaamsdelen kunnen aangedaan zijn, deze kunnen meer of minder ernstig gezwollen zijn. Mogelijke complicaties zijn secundaire bacteriële infecties, gezwollen (vinger)gewrichten, vergrote lymfeklieren, algemeen onwelbevinden en koorts. Ook is er een overgevoeligheidsreactie van de huid beschreven. Deze “erythema multiforme” kan 1 of 2 weken na het verschijnen van de orfinfectie zichtbaar worden.

Hoe wordt de diagnose van orf gesteld ?

De diagnose van een humane orfinfectie wordt in de regel gesteld op de huidverschijnselen, zeker in die gevallen waarin uit het verhaal sprake blijkt te zijn van contact met schapen of geiten. Daarbij hoeft bij deze diersoorten op het moment van contact geen sprake te zijn van zichtbare huid-of slijmvliesafwijkingen. De diagnose kan zo nodig worden bevestigd door het aantonen van parapoxvirus uit de wondvocht met behulp van elektronenmicroscopie. Ook andere speciale laboratoriummethoden kunnen worden gebruiken voor het stellen van de diagnose bij de mens, bijvoorbeeld PCR of ELISA. Het nemen van een huidbiopsie wordt afgeraden omdat er daardoor een uitbreiding van de huidafwijkingen kan optreden.

Wat is de behandeling van orf ?

Behandeling is niet nodig omdat de huidafwijkingen spontaan over zullen gaan. Een secundaire bacteriële infectie dient uiteraard wel met antibioticum te worden bestreden.

Wat kunt u zelf doen om orf te voorkómen ?

Herkenning van de infectie bij uw schapen en/of geiten is allereerst van belang. De typische plekken en zweren komen bij schapen meestal voor op de onbewolde huid. De huid rondom de mondopening, maar ook het slijmvlies van lippen en tandvlees is vaak aangedaan. In principe kunnen de laesies overal ontstaan waar wondjes kunnen voorkomen. Het gebruiken van handschoenen kan al voldoende zijn om besmetting te voorkómen.

Gaat orf vanzelf over ?

In niet gecompliceerde gevallen herstellen de zweren na 4 tot 6 weken zonder een litteken achter te laten.