Erysipelas / Wondroos

Erysipelas staat ook bekend onder “wondroos”of “belroos”. Het is een ernstige infectie van de huid dat gepaard kan gaan met algemeen onwelbevinden en koorts. Iedereen, mannen en vrouwen, kinderen en volwasssen kan een wondroos oplopen. Erysipelas kan op iedere plaats van het lichaam voorkomen.

 Hoe ontstaat erysipelas of wondroos ?

Erysipelas is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Meestal gaat het om de type streptokok of een stafylokok of een combinatie van beide.

Hoe dringen de bacteriën de huid binnen bij een wondroos?

Huidbacteriën kunnen op de intacte huid aanwezig zijn zonder dat ze ziekteverschijnselen geven. De bacterie moet dus een ingang hebben om in de huid en lederhuid door te dringen, we spreken dan van een “port d’entrée” . De lokalisatie van de erysipelas geeft vaak een aanwijzing voor de port d’entrée. Wanneer het het (onder) been betreft gaat het vaak om een aanwezige open been,  schimmelinfectie tussen de tenen, een haarwortelontsteking (= folliculitis)  , steenpuist of insectenbeten. Als het gelaat aangedaan is zoekt men naar een wondje of een lang bestaand  eczeem bijv. van de gehoorgangen. Een andere klassieke voorbeeld is ook de vrouw die erysipelas ontwikkelt in een gebied met  lymfoedeem aan één arm ten gevolge van een lymfeklier verwijdering van de oksel van hetzelfde arm in het kader van een  borstkanker operatie. Bij erysipelas aan de arm is ook vaak een langbestaand handeczeem (waarin zich kloofjes  bevinden !) een mogelijk ingang voor bacteriën.

Is erysipelas erg besmettelijk?

Erysipelas is niet zo besmettelijk als andere infectieziekten zoals krentenbaard, koortslip of schurft. Je kunt geen erysipelas krijgen van een andere persoon die erysipelas heeft. De enige uitzondering is wanneer je huidcontact hebt met een persoon met erysipelas terwijl jouw eigen huid op dat moment beschadigd is, bijvoorbeeld doordat je eczeem hebt. In theorie zou de bacterie dan overgedragen kunnen worden op jouw huid. Een dergelijke situatie is echter zeer zeldzaam.

Wat zijn de symptomen van erysipelas ?

Erysipelas begint acuut. In het klassieke geval is er koorts , koude rillingen, algemeen ziekte gevoel, misselijkheid en braken. Deze algemen ziekteverschijnselen hoeven echter niet altijd aanwezig te zijn.Tegelijkertijd ontstaat er op het aangedane lichaamsdeel een scherp begrensde warm aanvoelende, drukpijnlijke rode gewollen plek, die snel uitbreidt. Soms ontstaan er grote blaren gevuld met pus. De lymfeklieren in de nabijheid zijn pijnlijk en gezwollen. Mogelijke complicaties, indien niet tijdig wordt behandeld zijn lokale abcessen, bloedvergiftiging en nierfunctiestoornissen.

Hoe wordt erysipelas vastgesteld ?

De diagnose kan in de meeste gevallen op grond van het klinisch beeld worden gesteld. Bij oudere mensen of mensen met een andere chronische ziekte worden tevens het bloed en de urine nagekeken op complicaties. Indien mogelijk, wordt er uit de wond of pus een bacteriekweek gedaan. De verantwoordelijke bacterie wordt echter niet altijd gevonden.

Wat is necrotiserende fasciitis?

Necrotiserende fasciitis (vorm van koudvuur) is een bijzondere vorm van huidinfectie veroorzaakt door bepaalde “vlees-etende bacteriën” waarbij het dieperliggende weefsel (vet-en spierweefsel) afsterft. Dit is weer anders dan erysipelas, waarbij de infectie beperkt blijft tot de oppervlakkige lagen van de huid.

Hoe wordt erysipelas behandeld ?

Erysipelas wordt altijd behandeld met een antibioticakuur. Afhankelijk van de ernst van de ziekte, leeftijd van de patiënt, bestaande ziektes van de patiënt wordt besloten of dit via een infuus gebeurt (dus een ziekenhuisopname !) of met pillen (dus poliklinisch, geen opname !).  Als tevens ook een voetschimmel of eczeem aanwezig dient dit ook tegelijkertijd te worden meebehandeld.

Waarom moet het aangedane been worden gezwachteld?

Als erysipelas aan het been optreedt moet dit been gezwachteld worden. De infectie tast immers ook de lymfebanen aan waardoor er vochtophoping ontstaat. Het aangedane been kan daardoor flink opzwellen. Wanneer het been niet wordt gezwachteld kan het been niet genezen. Na een zwachtelperiode van 3-7 dagen wordt er een elastische kous voor u aangemeten. Deze kous dient u voor minimaal 3 maanden te dragen. Doet u dat niet, loopt u kans dat de infectie weer snel terugkomt.

Wanneer komt u in aanmerking voor een antibioticum profylaxe ?

Wanneer u meer dan 4 aanvallen van erysipelas krijgt binnen een periode van 2 jaar is het verstandig u preventief met antibioticum te behandelen. Het eerste keus middel  is benzathine-benzylpenicilline die om de 4 weken voor een periode van 6 maanden bij u wordt geïnjecteerd in de bilspier. Deze injecties kunnen door uw huisarts worden uitgevoerd.

Wat kunt u zelf doen bij erysipelas ?

– Het dagelijks wassen van de aangedane been of arm met een desinfecterende shampoo of zeep kan ook meehelpen bij de genezing.
– Behandel droge huid of eczeem adequaat, houd de huid dicht. Lees hier meer over de droge huid.
– Een schimmelinfectie tussen de tenen dient ook goed te worden behandeld. Voor tips lees deze folder over de voetschimmel

Wat is het beloop van erysipelas ?

Erysipelas kan steeds weer terugkeren bij een daarvoor gevoelige persoon. Men dient daarbij af te vragen of de port d ‘entrée niet onvoldoende is behandeld. Ook patiënten met een verlaagde afweer kunnen steeds weer een eysipelas krijgen. Een complicatie bij steeds terugkerende erysipelas is dat de infectie ook de plaatselijke lymfebanen beschadigt. Het lymfesysteem in het lichaam helpt mee in het terugvoeren van weefselvocht naar het hart (zoals de aderen dat doen met zuurstofarm bloed). Wanneer dit systeem beschadigt is, ontstaat er stapeling van weefselvocht, met als gevolg lymfoedeem (= zwelling door vocht) in het betreffende lichaamsdeel. Meestal gaat het om het onderbeen. Een lymfoedeem op zich is weer een risicofactor voor het ontstaan van een nieuwe erysipelas aanval.