Pityriasis versicolor

Pityriasis (of tinea – ) versicolor (= letterlijk: meerkleurige schilfering) is een veel voorkomende goedaardige NIET besmettelijke gistinfectie van de romp. In het Maleis en in het Surinaams wordt de aandoening respectievelijk “panu” en “lotta”genoemd. De gistinfectie komt overal ter wereld voor, maar is het meest frequent in een tropische klimaat. Vrouwen en mannen zijn even vaak aangedaan. De meeste gevallen treden op gedurende de volwassen leeftijd wanneer de talgklieren actief zijn.

Hoe ontstaat pityriasis versicolor ?

Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door een infectie met Pityrosporon ovale (ook wel bekend onder de naam “Malassezia furfur” ) . Dit is een gist die zich graag verblijft in een vette en vochtige omgeving. Bij volwassen mensen is de huid op sommige plaatsen, waar zich veel talgklieren bevinden (in de plooien tussen de wangen en de mond, haargrenzen, tussen de borsten, in de oksels, rug, liezen en schaamstreek) bewoond door P.ovale gisten. Normaliter geeft de aanwezigheid van deze gisten geen klachten. Onder bepaalde omstandigheden bijv. warme temperatuur, vochtigheid, vettige huid, (overmatig) transpireren, suikerziekte, zwangerschap, en bij verlaagde weerstand blijken deze gisten zich te kunnen vermeerderen en een huid infectie te veroorzaken. Daarbij vormt de P.ovale gist mogelijk stoffen die de pigmenaanmaak remmen. Er kan als restverschijnsel daardoor witte vlekken overblijven op de romp, die soms maanden kunnen blijven en soms moeilijk te genezen zijn. Pityriasis versicolor is niet besmettelijk van persoon tot persoon; het gaat hier immers om een “eigen” infectie.

Hoe ziet pityriasis versicolor eruit ?

Op de eerder genoemde voorkeurplaatsen ontstaan er bij de blanke huid kleine rode of geel-bruine donkere vlekken van enkele millimeters tot centimeters in doorsnede. Bij de donkere huid zijn er alleen lichte vlekken te zien. Vandaar ook de benaming “versicolor “ (= “meerkleurig”). Vaak zullen deze vlekken in elkaar overvloeien. De vlekken geven jeuk en schilferen af. De jeuk en schilfering zijn de twee belangrijkste kenmerken van een actieve infectie. Als de infectie over is kunnen er namelijk nog wel witte vlekken achterblijven, die echter niet meer schilferen of jeuken. Deze witte vlekken hebben moeite om in de zon mee te bruinen met de omgevende niet-aangedane huiddelen; ook dit is kenmerkend voor de ziekte. Bij donkere mensen worden de witte vlekken vanwege het grotere contrast, nog al eens verward met andere infectieziekten., zoals lepra of een andere pigmentziekte zoals vitiligo. Dit brengt in sommige landen een grote psychosociale belasting met zich mee voor de persoon in kwestie.

Hoe wordt pityriasis versicolor vastgesteld ?

De diagnose wordt meestal al op grond van het typische klinische beeld gesteld. Door het beschijnen van de vlekken in een donkere kamer met behulp van een Woods’ lamp kan men soms de gisten zichtbaar maken doordat ze dan geel- goud oplichten. Wanneer de arts meer zekerheid wil hebben of er sprake is van deze gistinfectie of van een andere huidaandoening, kan hij schilfers van de huidletsels afnemen en deze na bewerking onder de microscoop onderzoeken. De gistbolletjes kennen een karakteristiek microscopisch beeld die we  ook wel “spaghetti and meatballs” noemen. Men kan op deze manier tijdens het spreekuur in een betrekkelijk kort tijdsbestek de aanwezigheid van schimmels aantonen. 

Wat is de behandeling van pityriasis versicolor ?

– Bij een paar kleine plekken wordt een antischimmel middel in de vorm van een crème voorgeschreven die u tweemaal daags moet aanbrengen totdat alle klachten zijn verdwenen.
– Bij uitgebreidere plekken dient u een shampoo bevattende een anti-gist middel (bijv. Selsun shampoo) onverdund op de afwijkende huiddelen in te smeren en 8-12 uur te laten intrekken. Dit kunt dus het beste ‘snachts voor het slapen gaan doen. U kunt daarbij ook een oude t-shirt aantrekken daar deze shampoo een sterke geur heeft en kan kleven op de kleding. De shampoo mag niet op het gezicht, geslachtsdelen en eventueel open wondjes terechtkomen, omdat deze sterk kan irriteren. De volgende ochtend kunt u de shampoo uitspoelen onder een lauw-warme douche . Zo nodig na 1 week te herhalen.
– Bij therapieresistente gevallen, mensen met een verlaagde afweer of bij gevallen waarbij de infectie vaak terugkomt wordt krijgt u meestal een kuur met anti-gist tabletten die u moet innemen.
– De witte restvlekken zullen vanzelf verdwijnen. Het heeft geen zin om deze witte vlekken met uitwendige dan wel inwendige antischimmelmiddelen te behandelen. De infectie is immers niet meer actief. Indien de witte vlekken na een paar maanden toch zichtbaar blijven, kan lichttherapie (UVB of PUVA) soms nodig zijn om het pigment te doen terugkeren.

Wat kunt u zelf aan pityriasis versicolor doen ?

Risicofactoren zoals warme temperatuur, vochtigheid, vettige huid, en (overmatig) transpireren zoveel mogelijk proberen te vermijden.
–  Na het douchen altijd goed afdrogen. Gebruik eventueel een haarföhn om de huid droog te blazen. Schimmels houden niet van droogte en gaan dan eerder dood.
– Niet te lang in een bezweet kledingstuk rondlopen.
– Slapen in een koele slaapkamer
Ondanks deze maatregelen kan de aandoening echter bij mensen die hiervoor vatbaar zijn toch terugkeren.

Komt pityriasis versicolor vaak terug ?

Ondanks een geslaagde behandeling kan pityriasis versicolor altijd weer terugkeren bij mensen die hiervoor vatbaar zijn.