Acne inversa / Hidradenitis suppurativa

Acne inversa is een ernstige, chronische vorm van acne die gelokaliseerd is in de lichaamsplooien, vooral de oksels en de liezen. Een andere naam is “acne ectopica”. Acne inversa” betekent acne van de plooien en “acne ectopica” betekent acne op andere plaatsen dan de gewone acne. De term “hidradenitis suppurativa” wordt ook veel gebruikt voor dezelfde aandoening. Deze benaming betekent letterlijk “etterende zweetklierontsteking”. De term hidradenitis suppurativa wordt vaker door chirurgen gehanteerd dan door dermatologen.

Bij wie komt acne inversa voor?

De aandoening komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking. Acne inversa van de liezen komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, maar dit geldt niet voor acne in de oksels. De afwijkingen ontstaan meestal pas tijdens of na de puberteit. De gemiddelde beginleeftijd is ongeveer 22 jaar.

Hoe ontstaat acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

Men dacht aanvankelijk dat het hierbij voornamelijk ging om een ontsteking van de zweetklieren. Vandaar dat ook eerst alleen de term hidradenitis suppurativa werd gebruikt. Recente gegevens wijzen erop dat juist de talgklieren en haarzakjes (zoals bij de gewone acne) primair bij het ziekteproces zijn betrokken. De zweetklieren die daar toevallig in de buurt liggen, worden pas in tweede instantie aangetast. Waarom mensen acne inversa krijgen is echter nog onduidelijk. Vele factoren zouden invloed hebben op het ontstaan en verergeren van de huidafwijkingen.

• Hormonale factoren. Zowel mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen spelen waarschijnlijk een rol. Zelden begint de aandoening namelijk vóór de puberteit. De klachten kunnen verergeren tijdens de menstruatie en juist verbeteren tijdens en na de menopauze. Verergering tijdens gebruik van een orale anticonceptiepil is ook mogelijk. De afwijkingen verbeteren door behandeling met antimannelijk hormoon preparaten. Tot nu toe zijn er echter geen duidelijke afwijkingen gevonden in de hormonale functies van de man of de vrouw met acne inversa.
• Bacteriën. Bacteriën worden in tenminste 50% van de huidafwijkingen gevonden. Stafylokokken en anaëroben worden het meest uit de huid gekweekt. Deze bacteriën spelen een rol bij het onderhouden van de aandoening en zijn niet zozeer de veroorzakers van de ziekte.
• Overgewicht. Er bestaat de indruk dat veel vrouwelijke gezette vrouwen aan acne inversa lijden. Zweten en wrijving kunnen juist bij deze mensen de afwijkingen nog extra verergeren.Volgens vele studies hebben tussen de 50 en 80% van de mensen overgewicht. Andere publicaties kunnen het verband tussen overgewicht en acne inversa echter niet bevestigen.
• Erfelijke factoren. Meer dan 25% van de patiënten heeft een eerstegraads familielid met acne inversa.
• Ziekte van Crohn. Acne inversa en de ziekte van Crohn (= dit is een chronische ontsteking van de darmen) komen vaak tegelijk voor bij dezelfde patiënt. Het precieze verband is nog niet opgehelderd.
• Overige factoren. Duidelijke uitlokkende factoren zijn roken, zweten, warmte, stress, vermoeidheid, strakke kleding en wrijving. Het is nog onbekend of stoppen met roken een gunstige invloed heeft op het ziektebeloop. Het geneesmiddel lithium kan mogelijk een acne inversa verergeren of uitlokken. Scheren, epileercrèmes en het gebruik van deodorants lijken geen rol te spelen in het ontstaan van acne inversa. De rol van suikerziekte is nog onduidelijk.

Is acne inversa (hidradenitis suppurativa) besmettelijk ?

De aandoening op zich is niet besmettelijk van persoon tot persoon. Acne inversa wordt niet primair gezien als een infectieziekte. Echter, in ongeveer de helft van de gevallen kunnen bacteriën worden gevonden in de huidafwijkingen. Deze bacteriën worden tegenwoordig eerder gezien als een gevolg van de aandoening dan als een oorzaak ervan. Ook lijken de bacteriën de symptomen en de complicaties te verergeren en te onderhouden. Daarom zijn bepaalde antibiotica goed werkzaam in het verminderen van de symptomen van acne inversa.

Hoe ziet acne inversa (hidradenitis suppurativa) eruit ?

We hebben hier niet te maken met een “gewone acne”. De afwijkingen bij acne inversa zijn voornamelijk gelokaliseerd in de oksels en liezen. Ook de plooien onder de borsten, de “Venus heuvel”, de schaamlippen, het scrotum, het gebied rondom de anus en de billen kunnen aangedaan zijn. Het begint met een op een steenpuist gelijkende pijnlijke rode bultje die groter en dieper wordt en uiteindelijk openbarst. Er komt hierbij een grote hoeveelheid talg en pus vrij. Er ontstaan met pus gevulde holtes, cysten en abcessen. Doordat de afvoergangen van de talgklieren de grote hoeveelheid talg niet aankan, zoekt de talg zijn eigen weg naar buiten. Hierdoor ontstaan er weer gangetjes en tunneltjes (fistels) onder de huid, die soms centimeters verder weer naar de oppervlakte komen. De met pus gevulde holtes onder de huid staan vaak met elkaar in verbinding via deze gangetjes. Aan de oppervlakte zijn tevens abnormaal grote mee-eters te zien. Genezing laat vaak lelijke littekens achter. De pussende afscheiding t.g.v. de chronische ontsteking en eventuele bacteriële infectie veroorzaakt een onaangename lucht. Als gevolg hiervan en het aangetaste uiterlijk kan de patiënt in een sociaal isolement geraken

Wat zijn de complicaties van acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

Vele complicaties zijn in de literatuur beschreven. Meest voorkomende complicaties zijn plaatselijke en systemische bacteriële infectie, waaronder meningitis (nekkramp), bronchitis en longontsteking . Soms kan een bloedvergiftiging optreden. Wat zeldzamere complicaties zijn verlittekening en vervorming van de geslachtsdelen, fistel van de plasbuis en het endeldarm, en bepaalde vormen van huidkanker. Sommige patiënten met acne inversa hebben ook gewrichtsafwijkingen.

Hoe wordt de diagnose gesteld van acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

De diagnose wordt gesteld op basis van het lichamelijk onderzoek. Bepaalde huidziekten kunnen lijken op acne inversa; bij twijfel wordt altijd een huidbiopsie afgenomen. Wanneer er veel afwijkingen zich rondom de anus bevinden wordt er tevens door middel van een kijker de anus inwendig onderzocht.

Wat is de behandeling voor acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

MEDICINALE BEHANDELINGEN

– Lokale antibiotica middelen. Middelen zoals chloorhexidine, jodium, clindamycine en erythromycine kunnen de hoeveelheid bacteriën verminderen en hiermee de kans op een infectie helpen verminderen. Deze middelen hebben geen effect op bestaande diepere ontstekingen, abcessen of fistels.

– Orale antibiotica. Bepaalde antibiotica, waaronder tetracycline, doxycycline en minocycline, hebben naast een antibacteriële ook een ontstekingsremmende werking. Deze middelen hebben dus een dubbele werking. Deze antibiotica dienen minimaal 6 weken te worden gebruikt. Bij secundaire bacteriële infecties en abcessen kunnen antibiotica ook kortdurend worden gegeven. Men kiest dan voor wat sterkere, breedspectrum antibiotica, zoals augmentin of claritromycine.

– Middelen die de talgvorming verminderen. Vrouwen komen in aanmerking voor behandeling met de Diane-35 orale anticonceptiepil. Dit middel heeft een antiandrogene werking, d.w.z. het werkt het effect van het mannelijke hormoon tegen. Het mannelijke hormoon zou immers invloed hebben op de ziekte. Soms wordt daaraan toegevoegd een ander antiandrogeen hormoon, Androcur (cyproteronacetaat) gedurende de eerste 10 dagen van de strip. Deze middelen dient u minimaal 6 tot 12 maanden te gebruiken voordat het effect zichtbaar wordt,. Het effect bij acne inversa is minder goed dan bij gewone acne.

-Andere middelen die de talgvorming verminderen zijn zogenaamde “vitamine A-zuur afgeleiden”. Bekende voorbeelden zijn Roaccutane (isotretinoïne) en Neotigason (acitretine). Roaccutane blijkt echter bij acne inversa minder goed te werken dan bij gewone acne. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bij acne inversa niet zozeer de talgproductie is toegenomen maar dat de talgafvoer in de gangen is geblokkeerd. Neotigason werkt beter omdat dit middel tevens de verhoorning doet verminderen, hierdoor kan de talg wat beter worden afgevoerd. Beide middelen kunnen echter aanzienlijke bijwerkingen hebben en mogen niet gebruikt worden bij zwangerschap.

– Ontstekingsremmende middelen. Bij actieve ontstekingen en plotselinge verergeringen kan uw huidarts besluiten u kortdurend (1 tot 2 weken) te behandelen met een stootkuur orale prednisolon. Hierdoor zal de ontsteking snel tot rust kunnen worden gebracht. Prednisolon is niet geschikt voor lange termijn behandeling.
Triamcinolonacetonide (net als prednisolon, ook een corticosteroïd) kan plaatselijk worden ingespoten bij hardnekkige, kleinere onderhuidse bulten.
Dapson kan ook bij sommige patiënten baat hebben. Het is een chemotherapeuticum met zowel antibiotische als ontstekingremmende effecten. Het middel moet minimaal 2 tot 4 weken worden gegeven.

– Combinatiebehandeling. Een veel toegepaste combinatiebehandeling is clindamycine tweemaal daags 300 mg en rifampicine tweemaal daags 300 mg voor 2 tot 4 maanden. Na deze periode wordt de behandeling gestopt en vervangen door een ander afweerremmend middel die wel geschikter is als onderhoudsbehandeling. Voorbeelden daarvan zijn dapson, tetracycline of ciclosporine.

– Biologicals. Biologicals zijn gemodificeerde lichaamseigen eiwitten (waaronder antilichamen, cytokines en fusie-eiwitten) die aangrijpen op specifieke stappen in het verstoorde afweerproces dat bij acne inversa wordt gezien. Biologicals worden al jaren toegepast bij de behandeling van psoriasis. Recentelijk zijn met deze middelen ook goede resultaten geboekt bij patiënten met acne inversa. Biologicals worden alleen ingezet wanneer andere (ontstekingsremmende) middelen hebben gefaald.

Tot nu toe blijken de zogenaamde TNF alfa blokkerende middelen de beste resultaten te geven. TNF alfa is eiwit dat een belangrijke rol speelt bij verschillende ontstekingsziekten, zo ook bij acne inversa.

Adalimumab (Humira®). Dit is een volledig humaan antilichaam tegen TNF-alfa. Het remt het boodschapper-eiwit TNF-alfa, waardoor de ontstekingen in de huid verminderen.

Infliximab (Infliximab ®). Deze TNF-alfa remmer wordt uitsluitend via infuus toegediend in een ziekenhuis. De behandeling vindt om de 8 weken plaats.

LASERBEHANDELING
De zogenaamde “CO2- laser” wordt al sinds 1987 gebruikt voor de behandeling van uitgebreide vormen van acne inversa. Goede resultaten zijn beschreven bij afwijkingen die gepaard gaan met afscheiding, diepe ontsteking en abcessen. De behandeling gebeurt onder plaatselijke verdoving. Het principe van CO2 laser is de “verdamping” van de afwijkende huiddelen tot aan het vetweefsel. Gebieden tot wel 50 vierkante centimeter kunnen met laser worden behandeld. De procedure duurt ongeveer 20 minuten. Genezing duurt gemiddeld 4 weken. Littekenvorming kan met laserbehandeling echter niet worden vermeden. De afwijkingen kunnen na een geslaagde laserbehandeling echter weer opnieuw terugkeren.

OPERATIEVE BEHANDELINGEN
1. Ontlasten van een abces. Hierbij wordt onder lokale verdoving een kleine snede gemaakt in een abcesje, waarna het pus kan uitvloeien. Dit geeft een snelle verlichting van de pijnklachten.
2. Deroofing. Dit betekent letterlijk “het dak erafhalen”. De methode wordt toegepast bij cysten en fistels (onderhuidse holtes en gangetjes) . Onder plaatselijke verdoving wordt het dak van de cyste of fistel met een mesje of met behulp van elektrocoagulatie verwijderd. De randen van de openliggende huiddeel wordt vlakgemaakt. De ontstane wond blijft open en wordt bedekt met een vette gaas en een antibiotica zalf. Dagelijkse reiniging met water is nodig omdat er nog altijd wondvocht kan lekken. Vanuit de bodem kan dan weer nieuw huid ontstaan. Genezing duurt tussen de 2 en 4 weken.

VERWIJZING NAAR EEN (PLASTISCH) CHIRURG
Bij de volgende omstandigheden wordt u doorverwezen naar de chirurg voor een operatieve verwijdering van de ontstoken huiddelen, eventueel in combinatie met huidtransplantaties.
– Bij (uitgebreide) abcesvorming.
– Bij steeds terugkomende en meer uitgebreide chronische (aanhoudende) vormen
– Bij zeer uitgebreide, meestal lang bestaande vormen die niet op andere wijze tot rust te brengen zijn.

Wat kunt u aan acne inversa (hidradenitis suppurativa)  doen ?

HYGIËNISCHE MAATREGELEN
– Dagelijks goed schoonhouden van de oksels en de liesgebieden.
– Gebruik hiervoor een bacteriedodende zeepoplossing bevattende povidonjood of chloorhexidine
– De aangedane plooien kunnen ook worden schoongemaakt met 20% isopropanol in 50% alcohol.
– Goed droogdeppen van deze gebieden na het wassen.
– Gebruik geen poeders in de oksels of in de liezen.
Deze maatregelen verminderen de hoeveelheid bacteriën in de huidafwijkingen. Het geneest de aandoening niet, maar mensen voelen zich hierdoor een stuk “prettiger in hun vel”.

WRIJVING VERMIJDEN
– Draag geen strakzittende of schurende kleding.

AFVALLEN
– Doordat vele patiënten met acne inversa overgewicht blijken te hebben valt het serieus te overwegen om af te vallen. Raadpleeg zo nodig een voedingsdeskundige welke dieet u het beste kan volgen.

STOPPEN MET ROKEN
– Ongeveer 80% van de patiënten met acne inversa rookt of heeft gerookt. U heeft dus nóg een reden om met roken te stoppen.

Werkt homeopathie tegen acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

Voor zover wij weten is er geen enkele homepathisch middel die bewezen effectief werkt tegen acne inversa

Wat is het beloop van acne inversa (hidradenitis suppurativa) ?

Acne inversa heeft een zeer langdurig beloop (gemiddeld 18 jaar), gekenmerkt door periodes van rust en verergeringen. De achterblijvende littekens kunnen het uiterlijk ernstig aantasten.