Biologicals voor psoriasis

Wat zijn biologicals?

Biologicals of biologics zijn kunstmatig gemaakte lichaamseigen eiwitten die ingezet worden in de behandeling van ernstige vormen van psoriasis.  Deze eiwitten grijpen aan op specifieke stappen in het verstoorde afweerproces bij psoriasis.  Het doelwit daarbij is een speciale groep witte bloedcellen, de zogenaamde T-cellen of een groep eiwitten die door T-cellen worden gemaakt. Deze speciale T-cellen spelen namelijk een belangrijke rol in het ontstaan van psoriasis.

Wat is de werking van biologicals voor psoriasis?

Biologicals binden zich aan bepaalde ontstekingseiwitten die een voorname rol spelen in het ontstaan van psoriasis. Na binding aan deze eiwitten wordt de werking van T-cellen gehinderd. Hierdoor ontstaat geen psoriasis en kunnen bestaande plekken genezen.

Afbeelding

Psoriasis kan geheel verdwijnen na injectietherapie met een biological

Indeling biologicals voor psoriasis

Biologicals worden ingedeeld naar het ontstekingseiwit waarop zij hun werking of beter gezegd hun remming op uitoefenen. Zij verschillen onderling in de werkzaamheid, bijwerkingenprofiel, de dosis en de dosisfrequentie. Biologicals worden toegediend via een infuus of een injectie vlak onder de huid (subcutane injectie). Deze middelen zijn uitsluitend verkrijgbaar via een dermatoloog die ervaring heeft met biologicals. De injectiespuiten worden uitsluitend verstrekt door een ziekenhuisapotheek of een apotheek bij een zelfstandig behandelkliniek waar de arts is aangesloten.

De volgende biologicals zijn in Nederland geregistreerd voor de behandeling van matige en ernstige vormen van psoriasis:

TNF remmers

TNF betekent “Tumor Necrosis Factor” . Deze groep biologicals remmen het ontstekingseiwit TNF .

• Adalimumab (Humira®).  Dit middel wordt subcutaan gegeven in een dosis van 40 mg per 1 of 2 weken
• Etanercept (Enbrel ®). Dit middel wordt tweemaal per week in een dosis van 25 mg of eenmaal per week in een dosis van 50 mg onder de huid toegediend.
• Certolizumab pegol (Cimzia®) Ook dit middel wordt via onderhuidse injecties toegediend. Na een oplaaddosis van 200 mg op week 0, 2 en 4 volgt een onderhoudsdosis van 200 mg elke 2 weken.
• Infliximab (Remicade ® ). Dit middel wordt éénmaal per week per infuus toegediend op week 0, week 2 en week 8. Bij goed effect kan een onderhoudsbehandeling worden voorgeschreven. De dosis bedraagt 5 mg per kg lichaamsgewicht.

IL-12/IL-23 remmers

IL staat voor Interleukine. Dit is een antilichaam dat werkt door binding aan interleukine 12 en 23 eiwitten.

• Ustekinumab (Stelara®). Het middel wordt onder de huid toegediend in een dosis van 45 mg, maar voor patiënten die zwaarder wegen dan 100 kg in een dosis van 90 mg. De toedieningsschema is de eerste twee keer op respectievelijk week 0 en week 4 maar daarna om de 12 weken. In totaal hoeft de patiënt(e) dus maar 4 keer per jaar te spuiten.

IL-23 remmers

Een groep biologische antilichamen die gericht zijn om de functie van interleukine ontstekingseiwit 23 af te remmen.

• Guselkumab (Tremfya®) . Deze biological wordt subcutaan toegediend in een dosis van 100 mg in week 0 en week 4 als startdosis. Daarna volgt een onderhoudsdosering van 100 mg om de 8 weken.
• Risankizumab (Skyrizi®). De dosis is 150 mg ( 2 x 75 mg subcutane injecties) om de 12 weken na een opstartdosis in week 0 en week 4. Dus slechts 4 onderhoudsdoseringen per jaar
• Tildrakizumab (Ilumetri®). De dosis van deze biological is 100 mg via subcutane injectie in week 0, week 4 en daarna om de 12 weken.
  Bij patiënten met bepaalde kenmerken (bv. zware ziektelast, lichaamsgewicht ≥ 90 kg) kan 200 mg een grotere werkzaamheid vertonen.

IL-17 remmers

Deze biologicals werken doordat ze de activiteit van Interleukine-17 neutraliseren; dit ontstekingseiwit komt in grotere hoeveelheden voor bij psoriasis.

• Secukinumab (Cosentyx ®) Dit middel wordt de eerste 5 weken wekelijks toegediend en daarna 1x per maand. De dosis is telkens 300 mg per subcutane injectie.
• Ixekizumab (Taltz ®). De dosis van dit middel is 160 mg per subcutane injectie (twee injecties van 80 mg) in week 0, gevolgd door 80 mg (één injectie) in de weken 2, 4, 6, 8, 10, en 12, daarna een onderhoudsdosering van 80 mg (één injectie) elke 4 weken.
• Brodalumab (Kyntheum ®). De begindosis van dit middel is 210 mg. Daarna volgen twee injecties van elk 210 mg met 1 week tussen. Vervolgens is de onderhoudsdosering 1 x 210 mg per 2 weken.

Biosimilars voor psoriasis

Een biosimilar is een biologisch geneesmiddel dat nagemaakt is van een bestaand biologisch geneesmiddel. Dit is toegestaan omdat het patent van de originele biological is verlopen. Een biosimilar is qua werkzaamheid en bijwerkingen nagenoeg gelijk aan het origineel middel.

De volgende biosimilars zijn in Nederland beschikbaar. Klik op de naam van de biological voor meer informatie

• Benepali ® (etanercept)
• Inflectra ® (infliximab)
• Remsima ® (infliximab)

Afbeelding

De belangrijkste ontstekingseiwitten die een rol spelen bij het ontstaan van psoriasis

Bekijk hier de video

Patiënt Tonnie de Vries: “Hoe een biological mijn leven heeft veranderd”