Hypodermitis

Een hypodermitis is een acute pijnlijke rode verharding van de onderbenen als gevolg van een langbestaande en/of niet behandelde chronische veneuze insufficiëntie (= CVI). CVI betekent een afwijking in het aderlijke stelsel, dus een afvoerstoornis. De medische naam voor aderen is “vene”, vandaar het woord “veneus”. “Insufficiënt” betekent falen. “Chronisch” omdat CVI langer duurt dan 6 weken. CVI komt vooral voor bij vrouwen van middelbare leeftijd en ouder. Mogelijk heeft dit te maken met een verhoogd risico op trombosebeen na zwangerschap of gebruik van anticonceptiepil en andere hormonale factoren. Hypodermitis wordt gezien als een acute complicatie van CVI. Hypodermitis betekent letterlijk “ontsteking van het onderhuidse weefsel”.

Hoe ontstaat een hypodermitis ?

De oorzaak van hypodermitis is een CVI. Door de CVI wordt het bloed onvoldoende afgevoerd vanuit de benen, wat leidt tot opeenhoping van bloed (stuwing). In staande houding moet het bloed in de aderen, tegen de zwaartekracht in, naar boven worden gepompt. Dit gebeurt voornamelijk door de spieren van de kuit. Lopen is daarom uitstekend, maar lang staan of zitten is slecht voor de bloedafvoer door de aderen. In de aderen zijn kleppen aanwezig die in verticale houding het terugstromen van het bloed naar de voeten verhinderen. Als deze kleppen niet meer goed afsluiten, stroomt het bloed gemakkelijk terug, zodat de druk in de aderen en haarvaten toeneemt. In het bloed dat achterblijft in de beenaderen zitten diverse afbraakproducten, ontstekingseiwitten, afweercellen en de stollingseiwit “fibrine”. Deze stoffen treden op een gegeven moment de bloedbaan uit en komen in de weefsels terecht. Door bepaalde interacties van al deze stoffen wordt het onderhuidse weefsel hard en stug, waardoor stofwisselingsprocessen in de benen nog verder wordt bemoeilijkt. Ook geeft deze verhardingen aanleiding tot ontsteking en pijn.

Hoe ziet een hypodermitis eruit ?

Bij een hypodermitis zien we aan het onderbeen min of meer scherp begrensde, pijnlijke verharde rode plekken. De aangedane huiddelen zien er strak en glanzend uit en voelen warm aan. Dit beeld is moeilijk te onderscheiden van een erysipelas (= wondroos). In tegenstelling tot erysipelas voelt de patiënt met hypodermitis zich echter niet ziek en heeft deze geen koorts.
Vaak zijn er naast de hypodermitis ook andere kenmerken zichtbaar van chronische veneuze insufficiëntie:
– spataders,
– oedeem (of wel vochtophoping rondom de enkels),
– purpura (dit zijn niet-wegdrukbare paarsrode bultjes en vlekjes in de huid),
– bruingele pigmentaties (veroorzaakt door ijzerafzettingen van rode bloedcellen),
– atrofie blanche ( pijnlijke witglanzende plekjes in de huid ontstaan door plaatselijk zuurstoftekort in de huid) en
– zweertjes.
Een hypodermitis kan ook aan twee benen tegelijk optreden.

LIPODERMATOSCLEROSE
Wanneer de hypodermitis zich verder voortschrijdt, ontstaat het beeld van een lipodermatosclerose (LDS). Dit is het chronische stadium van een hypodermitis. De pijn zakt wat af. De aangedane huid voelt nog harder en stugger aan. Ook het diepliggende vetweefsel verhardt zich. Er ontstaan bruingele verkleuringen. Ook wratachtige veranderingen van de huid kunnen hierbij optreden. De omvang van het aangedane onderbeen wordt kleiner dan het gezonde onderbeen.

Hoe wordt een hypodermitis vastgesteld ?

Meestal kan uw dermatoloog de diagnose al op grond van de klinische verschijnselen stellen. Zoals eerder gemeld kan het beeld soms sterk lijken op erysipelas (= wondroos).

Hoe wordt hypodermitis behandeld ?

De oorzaak dient te worden behandeld, in dit geval de CVI. Dit betekent dat het aangedane been voor een paar weken wordt ingezwachteld. Wanneer het been voldoende “afgeslankt” is worden er elastische kousen voor u aangemeten. Deze kousen dienen meestal levenslang te worden gedragen. De huidontsteking wordt kortdurend met een sterk werkende corticosteroïd crème behandeld. Deze behandeling geeft vrij snel verlichting van de pijn. Langdurig gebruik wordt ontraden vanwege de kans op bijwerkingen zoals dunner worden van de huid en zweertjes. De behandeling van LDS, het chronische stadium, verloopt moeizamer. Ook hierbij is de eerste keus zwachteltherapie. In sommige hardnekkige gevallen krijgt u ook tabletten voorgeschreven die de verhardingen in de huid kunnen “oplossen”. Dit middel “stanozolol” genoemd, wordt ingenomen in een dosis van twee keer daags 5 mg voor een minimale duur van 3 maanden. De behandeling met stanozolol is echter nog niet door iedere dermatoloog geaccepteerd.

Wat kunt u zelf doen bij hypodermitis ?

• Beweeg veel (lopen, fietsen, zwemmen) en draag daarbij een elastische kous (ook bij warm weer). Dat is de belangrijkste leefregel. Juist op warme dagen is de kous vaak het hardst nodig.
• Voorkom overgewicht.
• Vermijd knellende kledingstukken als strakke broeken, elastieken banden en dergelijke.
• Zorg voor gemakkelijk schoeisel. Hoge hakken verhinderen een goede pompwerking van de kuitspieren.
• Leg de benen omhoog bij langdurig zitten. Zo nodig kan ook het voeteneind van het bed iets worden verhoogd, mits men daardoor niet kortademig wordt.

Wat is de prognose voor een hypodermitis ?

Een hypodermitis zal vrij snel op de behandeling reageren. De onderliggende oorzaak, de stoornis in het aderlijke stelsel, zal echter niet genezen. Afhankelijk van de ernst en uitgebreidheid van de stoornis kunnen er op de lange termijn complicaties optreden, zoals het open been.