Spataderen / Varices

Spataderen zijn abnormale verwijde aderen aan de benen . De medische term is “ varices ‘ (enkelvoud : varix). Spataderen komen veel voor, meer bij vrouwen dan bij mannen. In de loop van het leven krijgen steeds meer mensen in meer of mindere mate last van spataderen. 

Hoe ontstaan spataderen ?

BLOEDSTROOM VAN DE BENEN
Voor een betere begrip over de ontstaanswijze van spataderen dient u eerst de bloedstroom van de benen te begrijpen. Het hart (dat in feite een spierpomp is) pompt het zuurstofrijk bloed met veel kracht de slagaderen in. Slagaderen vervoeren dit bloed naar de weefsels. Via de kleinere haarvaatjes worden zuurstof en voedingstoffen aan de weefsels afgegeven. Tegelijkertijd worden afbraakstoffen en zuurstofarm bloed van de weefsels via dezelfde haarvaten teruggevoerd naar de aderen. Deze aderen moeten dit zuurstofarme bloed dus, tegen de zwaartekracht in, weer naar het hart vervoeren. Dit is een zware klus. Zij krijgen daarbij de hulp van de kuitspieren in de benen. Tijdens het lopen trekken de kuitspieren zich samen, waardoor de aderen leeggedrukt worden. Men spreekt ook wel van een “kuitspierpomp”. Op deze manier stroomt het bloed dus weer terug naar het hart. In de wanden van de aderen bevinden zich tevens kleppen , die ervoor moeten zorgen dat het bloed niet weer terugstroomt naar beneden. Spataderen ontstaan doordat de aderen abnormaal zijn uitgerekt. Meestal ontstaat dit door een te hoge druk in het adersysteem of door beschadiging van de aderklepjes.

RISICOFACTOREN
Verschillende risicofactoren zijn bekend voor het ontstaan van spataderen.

1. Aanleg. Spataderen zijn veelal erfelijk. Door aangeboren zwakte van het steunweefsel van de aderen kunnen spataderen ontstaan. In zeldzame gevallen zijn er in de beenaderen te weinig of helemaal geen kleppen aangelegd.
2. Zwaartekracht. Doordat de mens rechtop loopt zullen onder invloed van de zwaartekracht spataderen zich juist in de onderbenen gaan ontwikkelen. Lange mensen en mensen met een staand beroep zullen om deze reden ook eerder spataderen ontwikkelen.
3. Zwangerschap en hormonale invloeden. Zowel door hormonale invloeden als door een beperking van de terugstroom van het bloed in de aderen uit de benen naar het hart (door druk van de groeiende baarmoeder) ontstaan spataderen gemakkelijker tijdens de zwangerschap. De precieze invloed van de verschillende hormonen op het ontstaan van spataderen is nog niet geheel duidelijk, maar lijkt wel aanwezig.
4. Trombosebeen. Spataderen kunnen ook een gevolg zijn van een ziekte zoals bijvoorbeeld een trombosebeen. Bij een trombosebeen zijn enkele aderen binnenin het been verstopt geraakt door gestold bloed. Hierdoor zijn andere aderen aan de buitenkant van het been overbelast. Na een aantal jaren zullen veel mensen die een trombosebeen hebben gehad hierdoor last van spataderen krijgen.
5. Andere aandoeningen van het been. Aderontstekingen ( = tromboflebitis), operaties en ongevallen, kunnen aanleiding geven tot spataderen, doordat de kleppen beschadigd zijn geraakt en dus niet meer goed werken.

Hoe zien spataderen eruit ?

In het algemeen wordt pas over spataderen gesproken wanneer aan de benen duidelijk zichtbare blauwe en verdikte of voelbare, wat kronkelig verlopende aderen aanwezig zijn . Al naar gelang de vorm en de grootte van deze abnormale aderen kunnen verschillende typen onderscheiden worden. Spataderen hoeven geen klachten te geven. Wel zullen veel mensen de aanwezigheid van spataderen als storend of lelijk ervaren. Als de spataderen klachten geven, is dat meestal in de vorm van een moe, loom en zwaar gevoel in de benen. Soms ook trillingen in de benen. Men kan de benen dan niet goed stil houden in bed of men heeft het gevoel dat er iets over de benen kruipt (zogenaamd “restless legs”). Soms krijgt men last van nachtelijke kuitkrampen. In zeldzame gevallen is er echt pijn en eveneens zeldzaam is een bloeding uit een spatader. Spataderen kunnen gepaard gaan met vele verschijnselen aan de huid, die duiden op een verstoorde bloedafvoer, van het been. 

Hoe wordt de diagnose gesteld van spataderen ?

Aanvullende onderzoek wordt in de meeste gevallen gedaan om te bepalen:
1. Of de spataderen behandeld kunnen of moeten worden en,
2. Welke soort behandeling dient te worden gekozen
Spataderen moeten vanuit medisch oogpunt behandeld worden als de bloedsomloop in het been zodanig verstoord is, dat hierdoor ook andere aandoeningen kunnen ontstaan of inmiddels ontstaan zijn, zoals een “open been”.

De belangrijkste technische onderzoeken zijn:

A. DOPPLER ONDERZOEK
Dit onderzoek is geheel pijnloos en wordt poliklinisch uitgevoerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van ultrageluidsgolven waarmee o.a. de stroomrichting van het bloed in de aderen hoorbaar kan worden gemaakt. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten.

B. DUPLEX ONDERZOEK
Dit is een moderne Doppler onderzoek waarbij de geluidsgolven zichtbaar worden gemaakt met echobeelden. Eventueel lekke kleppen kunnen hiermee op een monitor worden afgebeeld. Het onderzoek is ook pijnloos en duurt 15 tot 20 minuten.

Wat is de behandeling van spataderen ?

De behandeling is voor iedere patiënt verschillend. De behandelkeuze is niet alleen afhankelijk van de gegevens uit het aanvullend onderzoek, maar ook van individuele kenmerken van de patiënt. Wat dat laatste betreft, kan men denken aan de klachtenpatroon, onderliggende aandoeningen, leeftijd en activiteit van de patiënt.

ENDOVENEUZE LASER OF VNUS BEHANDELING
Bij deze twee vormen van behandelingen wordt een dun slangetje via een kleine insteekopening in het been in een inwendige spatader gebracht. Het verschil in beide methoden zit in de werkingsmechanisme.Bij de endoveneuze lasertherapie (afgekort EVLT), wordt de ader met laserstralen en bij de VNUS methode wordt de ader met radiofrequente energie dichtgebrand. De behandeling geschiedt onder plaatselijke verdoving en onder steriele omstandigheden. Na de behandeling dient u gedurende 2-3 weken een elastische kous te dragen.  U kunt uw dagelijkse activiteiten direct weer hervatten. Sporten is gedurende twee weken niet toegestaan. Pijnklachten na de behandeling worden zelden waargenomen. Af en toe worden bloeduitstortingen, gevoeligheid en zwelling van de behandelde spatader gezien. Door de hogere effectiviteit en geringere aantal bijwerkingen van deze twee methoden ten opzichte van operatieve methoden worden operaties tegenwoordig steeds minder uitgevoerd.

AMBULANTE FLEBECTOMIE VOLGENS MÜLLER
De ambulante flebectomie volgens Müller (ook wel kortgezegd “Müller”) wordt vooral gedaan bij spataderen van een grote zijtak of bij spataderen die op de voetrug of over de knie lopen. Belangrijke voordelen zijn dat de therapie onder lokale verdoving wordt uitgevoerd en dat er een snelle genezing optreedt na de behandeling. Onder plaatselijke verdoving worden kleine incisies (sneetjes) van 1-2 mm gemaakt in de huid boven de ader. Door deze kleine gaatjes wordt met een haakje het vat in stukken naar buitengetrokken. Deze behandeling heeft de grootste kans op blijvend resultaat met een snelle genezing. Nadeel is dat per behandeling een relatief beperkte lengte aan vat behandeld kan worden. Na de behandeling dient u nog twee weken een lange kous te dragen.

SCLEROSEREN MET EEN VLOEISTOF
Bij het scleroseren wordt een vloeistof (= polidocanol) in de spatadertjes gespoten waarna de bloedvatwand gaat verkleven. De spatader verandert na een aantal weken in een verlittekend strengetje, waardoor geen bloed meer kan stromen. De andere bloedvaten nemen de functie over.

SCLEROSEREN MET FOAM
De vloeistof polidocanol die normaal gebruikt wordt bij het scleroseren wordt kort voor het inspuiten opgeschuimd. Deze schuim ofwel “foam” genoemd , hecht zich snel aan de vaatwanden laat deze aan elkaar kleven. De spatader wordt als het ware “dichtgeplakt”. Het is dus een aanpassing van de reeds lang toegepaste techniek van het scleroseren met vloeistof. Een groot voordeel van deze techniek is dat grotere aderen, die tot voor kort alleen chirurgisch konden worden verholpen, in geselecteerde gevallen ook kunnen worden weggespoten.

LASERBEHANDELING VAN DE KLEINSTE VAATJES
Er bestaan een aantal specifieke lasers (w.o. NdYAG laser) die de kleinste, blauwkleurige en rode spatadertjes aan uw been kunnen behandelen. De laserstralen kunnen gevoelig zijn. Vaak zijn er meerdere behandelingen nodig om het gewenste effect te bereiken. De bijwerkingen zijn roodheid, zwellinkjes en tijdelijke bruine verkleuringen van de behandelde gebieden.

COMPRESSIE-THERAPIE
Dit is een behandeling waarbij door middel van uitwendige druk (bijvoorbeeld verband of elastische kousen) de bloedstroom zo veel mogelijk wordt bevorderd. Voor het aanmeten van een elastische kous maakt u een afspraak bij een kousen specialist oftewel een bandagist bij u in de buurt.

IS VERVANGING VAN DE ADERKLEPPEN MOGELIJK ?
Neen, tot nu toe zijn de wetenschappers er nog niet in geslaagd om kunstkleppen voor aderen te ontwikkelen.

Wat kunt u zelf aan spataderen doen ?

U kunt het volgende doen om spataderen natuurlijk te genezen:

• Lopen en bewegen zijn noodzakelijk voor een goed resultaat. Het is verstandig een à twee uur per dag te wandelen.
• Lang staan en stilzitten, maar ook springen (aerobic, balsporten) en zwaar tillen moeten worden vermeden.
• Bij langdurig zitten kan het verstandig zijn de benen hoog te leggen.

Keren spataderen weer snel terug ?

Een (grote) ader die door middel van een operatie of scleroseren is verwijderd komt niet meer terug. Wel kan elders in het adersysteem opnieuw een spatader ontstaan. Bij de ene persoon zijn de spataderen snel terug, bij de andere blijven ze 10 jaar of langer weg.

Downloads

Tips en oefeningen om uw bloedsomloop te stimuleren
Hoe ontstaan spataders