Acne

Acne vulgaris oftewel acne is de medische term voor (jeugd)puistjes.  Er bestaat geen andere huidaandoening die bekender is dan acne. Ook zijn er tegenwoordig vele soorten disciplines die zich bezighouden met de  behandeling van acne en acne littekens. Niet alleen de dermatoloog en de huisarts maar ook schoonheidsspecialisten, huidtherapeuten en cosmetisch artsen en plastische chirurgen houden zich allemaal bezig met de behandeling van acne. Op deze pagina vindt u een overzicht van de symptomen, de oorzaken en de behandelingen van acne.

Wie krijgt er allemaal acne?

Vrijwel iedereen krijgt in de puberteit acne. Tussen de leeftijd van 12 en 24 jaar heeft ongeveer 85% van de pubers en jonge volwassenen een vorm van acne. De meeste meisjes krijgen acne tussen de 14^e en 18^e jaar en de meeste jongens krijgen acne tussen de 16^e en 19^e jaar. Meisjes krijgen acne dus op een iets jongere leeftijd dan jongens. In de meeste gevallen is het acne vóór de leeftijd van 25 jaar alweer verdwenen. Op de leeftijd van 40 jaar heeft 1% van de mannen en 5% van de vrouwen nog klachten van acne. Gelukkig blijft acne een goedaardige aandoening van de huid. Onderzoek heeft echter aangetoond dat acne bij vele pubers en jonge volwassenen emotionele en psychosociale problemen kan geven. In sommige gevallen leidt acne niet alleen tot schaamte- en angstgevoelens maar ook tot minderwaardigheidscomplexen en depressieve stemmingen.

Hoe ontstaat acne ?

Acne wordt veroorzaakt door een ontsteking van de talgklierfollikel. Bij het ontstaan van acne spelen verschillende factoren een rol. In de meeste gevallen begint acne in de puberteit, wanneer de huid onder invloed van hormonen allerlei veranderingen ondergaat. De talgklieren in het gezicht, op de rug en de borst worden groter en produceren meer huidsmeer of talg, die bovendien dikker is van samenstelling. Indien er te veel talg wordt afgescheiden, kan het talg zich ophopen en de uitvoergang van de talgklier (de porie) verstopt raken. Deze talgophopingen worden mee-eters of comedonen genoemd. Er zijn oppervlakkige mee-eters (zwarte comedonen) en meer onderhuids gelegen mee-eters (witte comedonen). De talgophoping wordt nog versterkt door toegenomen verhoorning van de uitvoergang van de talgklier, waardoor deze extra nauw wordt. Daarnaast bevinden zich in de talgklieren tal van bacteriën, die zich snel kunnen vermenigvuldigen en de talg omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg en de irriterende vrije vetzuren zet de verstopte follikel steeds verder uit en scheurt uiteindelijk open. De irriterende stoffen komen in de aangrenzende huid terecht en veroorzaken een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels en puistjes.

Sommige vormen van acne ontstaan door uitwendige factoren.

• Contact met stoffen die een verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals bepaalde cosmetica en oliehoudende of chloorhoudende producten in bepaalde beroepen en industrieën.
• Mechanische factoren (druk en wrijven): Bijv. acne op de kin door druk rand van een helm en acne op het voorhoofd onder een voorhoofdsband.
• Bepaalde geneesmiddelen: M.n. als acne plotseling optreedt of op een ongewone plaats op oudere leeftijd ontstaat. Voorbeelden zijn prednison en sommige middelen tegen tuberculose en epilepsie.

Het ontstaan van dan wel verergering van acne kan ook worden beïnvloed door:

• genetische factoren (andere familieleden hebben ernstige acne)
• hormonale factoren (menstruatie, zwangerschap)
• ziekten van de geslachtsorganen, w.o. polycysteus ovarium syndroom (vrij zeldzaam)
• psychologische stress

Fabels over acne

Er bestaan vele fabels over het ontstaan van acne. Onderzoek heeft laten zien dat acne niets te maken heeft met:

•  Het eten van fast food zoals hamburgers en patat. Voedselallergie speelt geen rol bij acne.
•  Een vitaminetekort
•  Slechte hygiëne
•  Infecties
•  Overmatig zweten

Acne en voeding

Studies hebben inmiddels aangetoond dat acne gerelateerd is aan de inname van zuivelproducten (met name magere melkproducten) en voedings-of genotsmiddelen met een hoge glycemische index, d.w,z, rijk aan snelle suikers. Het acne-dieet zou dus vrij moeten zijn van melkproducten en suikers. Veel behandelaars raden dit dieet tegenwoordig ook aan bij jongeren met acne. Onderzoeken hebben echter nog nooit een meetbaar effect aangetoond van een zuivel-en suikerbeperkt dieet.

Klik voor het laatste nieuwsbericht over de relatie van acne en zuivelproducten

Hoe ziet acne eruit ?

Bij acne zien we vele soorten huidafwijkingen zoals witte en zwarte mee-eters (comedonen), rode pukkels (papels) en bultjes (noduli) en puistjes (pustels). Omdat er vele soorten huidafwijkingen te zien zijn noemen we acne ook wel een “polymorfe” (=veelvormige) huidaandoening. Wanneer  acne ernstig genoeg is, ontstaan er onderhuidse ontstekingen die na genezing lelijke littekens kunnen achterlaten. Het uitknijpen van puistjes of krabben werkt ontstekingen in de hand.

Waar op het lichaam komt acne voor ?

Acne komt niet alleen maar voor in het gezicht. Acne komt voor in gebieden waar de meeste talgklieren zich bevinden. Behalve in het gezicht kan acne daarom voorkomen op de rug, op de schouders, op de borst, in de hals en in de nek. Ook kan acne voorkomen op de bovenarmen en de billen. Opvallend is dat bij vrouwen de puistjes vooral in het gezicht en in de hals zitten, en bij mannen de acne regelmatig zich uitbreidt tot en met de schouders, de bovenkant van de borst (torso) en de boven-en middenrug.  De onderrug, de onderarmen, de flanken en de benen zijn plaatsen waar acne normaliter niet voorkomt. Onderstaande foto laat de voorkeursplaatsen van acne zien.

Acne op de rug

Acne op de rug wordt door de Engelse literatuur ook wel “back-acne” genoemd. Puistjes op de rug geven vaak pijn, jeuk en bloeden regelmatig door wrijving van de kleding. Acne op de rug laat vaak littekens achter.

Welke vormen van acne bestaan er?

ACNE VULGARIS

Acne vulgaris is de meest voorkomende vorm van acne. “Vulgaris” betekent “gewone” acne. Deze vorm kunnen we naar ernst verdelen in milde-, matig ernstige-, of ernstige acne.

Er bestaan ook nog enkele andere vormen van acne met een ander beeld of een ander beloop.

ACNE CONGLOBATA

Acne conglobata komt voornamelijk bij mannen voor en vaak lang na het 20e jaar blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel heviger dan bij acne vulgaris. De schouders, de rug en de borst zijn over het algemeen erger aangedaan dan het gezicht. Kenmerkend zijn de grote onderhuidse knobbels en abcessen (met pus gevulde holtes), die uiteindelijk genezen met achterlating van ontsierende (zelfs keloïd)littekens.

ACNE INVERSA

Bij acne inversa zien we  puistjes op ongewone plaatsen, zoals in de oksels, de liezen en op de billen. Mee-eters vormen een belangrijke aanwijzing dat het om acne gaat. De steeds terugkerende ontstekingen en abcessen kunnen de patiënt veel ongemak bezorgen. Deze vorm van acne komt meestal voor na het 20e levensjaar. Een andere term is ook wel acne ectopica. Acne inversa staat ook bekend als hidradenitis suppurativa.

ACNE EXCORIEE DES JEUNES FILLES

 Acne excoriée des jeunes filles wordt nog eens gezien bij jonge vrouwen met geringe acne die zo  geobsedeerd raken door de huidaandoening, dat iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen, waardoor de ontsteking alleen maar erger wordt en littekenvorming ontstaat.

ACNE FULMINANS

Acné fulminans is een zeer heftige (en gelukkig zeldzame) vorm van acne die heel plotseling begint. De afwijkingen van de huid lijken erg op die van de acne conglobata. Het verschil met acne conglobata is vooral dat de patiënt ook ziek is. Gewichtsverlies en gewrichts- en spierpijnen kunnen optreden. De oorzaak van acne fulminans is onbekend. Behandeling moet met spoed worden begonnen en kan bestaan uit antibiotica, corticosteroïden (oraal) of isotretinoine.

ACNE NEONATORUM / BABY ACNE

Acne neonatorum of baby-acne is eigenlijk een buitenbeentje in de ‘acne-familie’. Het komt vrij vaak voor dat pasgeboren baby’s kleine acne-puistjes in het gelaat krijgen. Dit gebeurt onder invloed van hormonen (androsteron, testosteron e.a.). De verschijnselen zijn bijna altijd mild en verdwijnen vanzelf. Behandeling is vrijwel nooit nodig, maar zou kunnen bestaan uit benzoylperoxide lokaal.

Hoe wordt acne vastgesteld ?

Acne is over het algemeen zo gemakkelijk te herkennen dat de diagnose gewoonlijk kan worden gesteld op grond van het klinisch beeld. Aanvullend onderzoek is vrijwel nooit nodig. 

Wat is de behandeling van acne ?

Er bestaan verschillende behandelvormen voor acne, zowel lokale (crèmes, lotions e.d.) als systemische (= tabletten)middelen. De keuze van behandeling hangt af van de ernst en uitgebreidheid van de ontsteking en/of infectie, de aanwezigheid van littekens, de leeftijd, het geslacht en de ervaring van de patiënt met eerdere middelen. Vaak wordt er een combinatiebehandeling door uw arts voorgeschreven.

1. MIDDELEN DIE DE VERSTERKTE VERHOORNING VAN DE AFVOERGANG TEGENGAAN.
Voorbeelden: salicylzuur, benzoylperoxide (merknaam Benzac ®), vitamine A-zuur of tretinoine en adapaleen (merknaam Differin ®). Zij worden gebruikt in crème, gel of lotion. Deze middelen veroorzaken afschilfering de huid afschilfert zodat de talg die de poriën verstopt gemakkelijk naar buiten kan. Het ontstaan van mee-eters wordt hierdoor tegengegaan. Daarnaast remmen deze middelen ook in geringe mate de bacteriegroei. Bij de lichte vormen van acne kan hiermee vaak worden volstaan. Een bezwaar van benzoylperoxide en vitamine A-zuur is dat deze stoffen de huid in het begin van de behandeling vaak irriteren. Daarom begint men vaak voorzichtig. Als de voorgeschreven crème goed wordt verdragen kan de sterkte/concentratie worden verhoogd en de frequentie van smeren toenemen. Het middel adapaleen dat in gelvorm verkrijgbaar is, irriteert minder.

-Effezel gel® . Dit is het nieuwste lokale combinatiemiddel tegen milde tot matig ernstige acne. Het bevat zowel adapaleen (0,1%) en benzoylperoxide (2.5%). Dit middel remt zowel de abnormale verhoorning, de overmatige talgproductie als de groei van acne bacteriën.

2. MIDDELEN DIE DE GROEI VAN BACTERIËN TEGENGAAN
– Antibiotica
Het gaat hier om antibiotica die zowel lokaal als oraal worden toegepast. De meest voorgeschreven orale antibiotica zijn minocycline, doxycycline, tetracycline, claritromycine en azitromycine. Orale antibiotica dienen voor langere tijd (meestal 4 tot 6 maanden) te worden gegeven. Antibiotica die uitwendig (in een lotion of gel vorm) worden toegepast zijn erythromycine en clindamycine. Inderm-vloeistof bevat erythromycine als werkzame stof en wordt met een wattenpropje twee maal daags op de puistjes aangebracht.  Treclinac gel bevat de werkzame stoffen clindamycine en tretinoïne. De werkzame stoffen zijn effectiever als ze worden gecombineerd dan als ze afzonderlijk worden gebruikt.

3. MIDDELEN DIE DE ONTSTEKING ONDERDRUKKEN

-Bepaalde antibiotica, waaronder de eerdergenoemde tetracycline en minocycline, hebben naast een antibacteriële ook een ontstekingsremmende werking. Deze middelen hebben dus een dubbele werking.

-Corticosteroïden (bijnierschorshormonen), die ook bekend staan om hun ontstekingsremmende werking, worden alleen toegepast bij sommige vormen van acne. Bij bijv. een beperkte acne inversa, kan men behandelen met een plaatselijke injectie met corticosteroïden. Acne fulminans wordt soms door middel van een stootkuur met systemische corticosteroïden behandeld.

4. MIDDELEN DIE DE TALGVORMING VERMINDEREN
– Er bestaan orale anticonceptiepillen (OAC pillen)  die een gunstig effect hebben op de vermindering van de talgproductie en dus de acne . Voorbeelden van anti-acne pillen zijn de Yasmin® en YAZ® 24+4 en Diane-35®. Deze pillen zijn relatief “lichte” pillen die gewoon als voorbehoedmiddel gebruikt kunnen worden. Men dient er rekening mee te houden dat de anticonceptie werking van “de pil” kan verminderen door het gelijktijdig gebruik van orale antibiotica zoals tetracycline. Gedurende die tijd zullen daarom extra anticonceptieve maatregelen moeten worden genomen. Vanwege het verhoogde risico op trombose en longembolie zijn artsen wat terughoudend in het voorschrijven van OAC pillen, met name Diane-35® .

– Isotretinoïne. Isotretinoïne is een stof die verwant is aan vitamine A-zuur. Het is in staat om de talgproductie van het lichaam stil te leggen. Het wordt uitsluitend inwendig gebruikt en wordt voorgeschreven bij ernstige acne , die littekens achterlaat in de huid. De behandeling met isotretinoïne duurt echter lang, 8 tot 10 maanden. Gedurende de behandeling wordt regelmatig bloedonderzoek bij u uitgevoerd omdat het middel o.a. de vetstofwisseling kan beïnvloeden. Tijdens het gebruik van isotretinoïne krijgen bijna alle patiënten last van droge ogen en droge lippen. Droge ogen kunnen worden behandeld met kunsttranen (op recept) en de droge lippen met een vette lippenbalsem (vrij via de drogist). Ook kan de gezichtshuid erg uitdrogen, soms met eczeemverschijnselen; vocht inbrengende gezichtscrèmes zoals Effaclar H ® kunnen daarbij hulp bieden. Deze bijwerkingen zijn echter geen reden om met de behandeling te stoppen. Isotretinoïne heeft potentiële ernstige bijwerkingen en risico’s in de zwangerschap. Het middel kan de ongeboren vrucht beschadigen waardoor er aangeboren afwijkingen kunnen ontstaan. Als u isotretinoïne gebruikt dient u dus voor adequate anticonceptie te zorgen tot 1 maand na het stoppen van de kuur. Isotretinoïne mag niet worden toegepast in combinatie met inwendig gebruikte antibiotica met name tetracycline.

De behandeling van acne heeft altijd even tijd nodig om in te werken. Soms duurt het 1-3 maanden voordat een bevredigend resultaat is bereikt. Ten slotte is het niet verstandig om steeds van het ene middel naar het andere over te schakelen. 

Wat kunt u zelf tegen acne doen ?

• Knijp de puistjes niet zelf uit. Bij het drukken of knijpen met je vingers of pincet druk je niet alleen de talg naar buiten maar druk je ook wat talg naar binnen. Hierdoor ontstaat er onderhuids nog meer ontstekingen en daardoor meer risico op een litteken.
• Ga niet onder de zonnebank als je acne hebt. UV stralen kunnen in het begin acne iets verbeteren, later wordt de huid door UV stralen juist dikker waardoor er meer mee-eters gaan ontstaan.
• Zoals eerder vermeld heeft acne niets te maken met vette voeding (“fast food”). Indien u echter toch sterk het vermoeden heeft dat uw acne ontstaat of verergert door het eten van patat, chocola, varkensvlees, melkproducten e.d., is het natuurlijk wel verstandig om deze voedingsmiddelen niet te gebruiken. 

Meer acne tips ? Klik op deze link

Gaat acne vanzelf over ?

Acne is een onschuldige aandoening, die bij de meeste patiënten na enkele jaren vanzelf verdwijnt. Meestal verdwijnt acne voor het 25e jaar, maar soms blijft de aandoening bestaan tot op oudere leeftijd. Voor sommigen blijft acne echter een chronische aandoening. Er zijn goede periodes en er zijn slechte periodes. Acne kan niet echt worden genezen. Wel lukt het meestal met behulp van behandeling ervoor te zorgen dat het acne “rustig” wordt.