Zonnebrandmiddelen

Een zonnebrandmiddel wordt op de huid aangebracht om de huid te beschermen tegen de schadelijke UV-stralen van de zon.  Een zonnebrandmiddel is niet bedoeld om eindeloos in de zon te mogen zitten. Het middel is bedoeld om, gedurende de tijd dat u in de zon bent, de huid direct te beschermen tegen zonnebrand en zonneallergie en op de lange termijn tegen vroege huidveroudering en huidkanker. In plaats van de term “zonnebrandmiddel” wordt er in de volksmond de populairder term “zonnebrand” gebruikt. Hier wordt hetzelfde mee bedoeld.

Wanneer spreken we van zonnebrand?

Klik op onderstaande afbeelding voor meer informatie

Welke soorten zonnebrandmiddelen bestaan er?

Zonnebrandmiddelen zijn verkrijgbaar in crèmes, melkachtige lotions, sprays op oliebasis, sprays op basis van aerosol en in sticks. Ook bestaan er lippenzalven of lippenstiften met een zonnefilter erin.

Waarom wordt een zonnebrandmiddel niet vergoed?

Een zonnebrandmiddel is officieel geen geneesmiddel en werkt ook niet als zodanig. Er is geen jarenlange testperiode en geen minimale hoeveelheid testpersonen nodig om de werkzaamheid en veiligheid aan te tonen. Daarom valt een zonnebrandmiddel onder de cosmetica regelgeving en niet onder de vergoedingsvoorwaarden van uw ziektekostenverzekeraar.

Wat is de beste zonnebrand?

Het aanbod van zon­nebrandmiddelen wordt alsmaar gro­ter en groter. Ie­der jaar wordt de markt overspoeld met nieuwe producten die een nog weer betere en ho­gere UV bescherming beloven dan hun voorgan­gers. Huidarts.com geeft hieronder enkele adviezen en tips zodat u een zonnebrandmiddel koopt die bij uw huidtype past.

Het beste zonnebrandmiddel is een middel die

1. Bescherming biedt tegen zowel UVA als UVB stralen (breedspectrum middel)
2. Een voldoende hoge beschermingsfactor heeft (minimaal SPF 30)
3. Een UV-filter bevat die én goed genoeg werkt én veilig is voor uw gezondheid
4. Een basis heeft die lang genoeg op uw huid blijft zitten
5. Vrij is van allergenen zoals parfum, conserveringsmiddelen en vrij is van nanodeeltjes

Hieronder zullen we deze 5 voorwaarden toelichten:

Welke beschermingsfactor van een zonnebrand moet ik gebruiken?  

Hieronder worden de voorwaarden 1 en 2 verder toegelicht:

De uiteindelijke bereikte graad van bescherming op de huid, dus de beschermingsfactor, wordt bepaald door 4 factoren

1. Het huidtype
2. De gekozen zonbeschermingsfactor  (SPF)
3. De zonkracht
4. De wijze van aanbrengen van het zonnebrandmiddel

1. Het huidtype

Er bestaan 6 verschillende huidtypes

• Huidtype 1: verbrandt altijd, wordt niet bruin;
• Huidtype 2: verbrandt meestal, wordt een beetje bruin;
• Huidtype 3: verbrandt zelden, wordt goed bruin;
• Huidtype 4: verbrandt bijna nooit, wordt goed bruin (Mediterrane type);
• Huidtype 5: verbrandt bijna nooit, wordt diepbruin (Aziatische en Hindoestaanse type);
• Huidtype 6: verbrandt nooit, is donkerbruin of zwart van kleur (negroïde type).

Klik hier voor meer informatie over huidtypen

Op verschillende websites worden verschillende adviezen gegeven. Huidarts.com is geen voorstander van het gebruik van een zogenaamde afbouwende sterkte. Het advies om aan het begin van de vakantie een hoge factor te gebruiken en later te wisselen naar een lagere factor leidt in de praktijk toch regelmatig tot zonverbranding.  De adviezen zijn een stuk eenvoudiger geworden:

Advies van Huidarts.com

Personen met een huidtypes 1-4 kunnen op een gewone dag wel volstaan met dagelijks een SPF 20. Op een zonnige dag moeten ze echter minimaal SPF 30 gebruiken. Aziatische huidtypes (type 5) kunnen volstaan met een SPF 20 zowel op een bewolkte als op een zonnige dag. Mensen met een zonneallergie dienen SPF 50 te gebruiken als ze de zon ingaan. Mensen met huidtype 6 (negroïde ras) hoeven nooit een zonnebrandmiddel te gebruiken. 

2. De zonbeschermingsfactor (SPF)

De bescher­ming tegen de zon wordt uit­gedrukt in de zoge­naamde bescher­mings­fac­tor of sun protection factor (SP­F). Simpel uitgelegd betekent een beschermingsfactor van bijvoor­beeld 20, dat iemand bij ge­bruikt van het be­treffende product 20 X zo lang in de zon kan blijven zonder te verbran­den als zonder het gebruik van dit product. De duur van de werkelijke bescherming is afhankelijk van het huidtype, de zonkracht en hoe goed het middel op de huid is aangebracht (lees verder).

De meeste fabrikan­ten ver­melden op de verpak­king alleen de SPF te­gen UV-B stralen. Dit is be­grijpelijk omdat dit de straling is die de meeste verbran­ding ver­oorzaakt. De meeste producten hebben dan ook alleen een SPF die werkzaam is in het UV-B spec­trum. De laatste tijd komen er ech­ter steeds meer producten bij die tevens een SPF be­vatten tegen UV-A-straling. Producten die een hoge filter bevatten tegen zo­wel UV-B als UV-A bieden de beste bescherming. Let op niet alle producten beschermen voldoende tegen UVA stralen. Er moet een erkende UVA-logo op de verpakking of tube staan.

In deze tijd van huidkankerepidemie zijn SPFs lager dan factor 20 overbodig geworden. Ze zijn gewoonweg niet sterk genoeg om uw huid optimaal te beschermen

Het UVA logo

3. De zonkracht

De tijd die men kan doorbrengen in de zon zonder te verbranden is   ook sterk afhankelijk van de zonkracht. De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt. De zonkracht (UV-index) kan in Nederland variëren van 0 tot 10, in landen dichter bij de evenaar en in de bergen kan de zonkracht een waarde van 15 of hoger halen. Bij een lage zonkracht (0-4) verbrandt de huid minder snel dan bij een hoge zonkracht (7-10 en hoger). De zonkracht neemt toe naarmate de zon hoger staat en varieert met de seizoenen en het moment van de dag. De zonkracht hangt ook af van de hoeveelheid bewolking. Warmte heeft geen invloed: op een koele zonnige dag kan de zonkracht even sterk of sterker zijn dan op een warme dag. Wel is de hoeveelheid UV afhankelijk van wolken, vocht of stof in de atmosfeer en van de hoeveelheid ozon.

Om een zonkracht om te rekenen in het aantal minuten in de zon voordat een ongewende huid gaat verbranden kan de volgende tabel gebruikt worden:

Om een zonkracht om te rekenen in het aantal minuten in de zon voordat een ongewende huid gaat verbranden kan de volgende tabel gebruikt worden:

Huidtype 1 : 67 minuten / zonkracht
Huidtype 2 : 100 minuten / zonkracht
Huidtype 3 : 200 minuten / zonkracht
Huidtype 4: 300 minuten / zonkracht

Rekenvoorbeeld: Bij zonkracht 4 en huidtype 2 begint de huid te verbranden na 25 minuten in de zon (100 minuten / 4 = 25 minuten). Met een factor 20 zonnebrandcrème, kan dezelfde persoon 20 X 25 = 500 minuten (ruim 8 uur) in de zon blijven zonder te verbranden. Voorwaarde is dat de crème overal wordt aangebracht, in een voldoende dikke laag (bij product testen wordt 2 mg/cm² aangebracht), en dat na zwemmen en sporten opnieuw wordt ingesmeerd. Zweet en water verdunt namelijk het middel waardoor de beschermingsgraad vermindert. Sommige crèmes claimen ‘waterproof’ te zijn, maar het is toch verstandiger om regelmatig bij te smeren.

U kunt de dagelijkse zonkracht vinden op verschillende weer websites. De getallen gelden bij onbewolkte hemel, en bij gebroken bewolking. Bij een gesloten wolkendek is de zonkracht ongeveer de helft. De zonkracht getallen gelden op zeeniveau. Als er geen sneeuw ligt neemt de zonkracht met ongeveer 5% per kilometer hoogte toe. Als er sneeuw ligt in de bergen kan de zonkracht tot tweemaal zo sterk zijn dan aangegeven. Op een besneeuwde ondergrond reflecteert ook licht van onderen op het gezicht en verbranden kin en neus eerder. In de kou is de huid ook gevoeliger voor de zon dan als het warm is.

4. Hoe gebruik ik een zonnebrandmiddel ?

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen het zonnebrandmiddel te dun, te weinig en te laat op de huid aanbrengen. Ons advies is om het middel ruim, en egaal over de huid in te smeren en dan zo’n 30 minuten vóórdat u de zon ingaat.  Het duurt dus even voordat de zonnefilter zijn werk kan doen. Breng het zonnebrandmiddel nogmaals aan na inspanning (bijv. sporten of zwemmen). Blijft u de hele dag buiten smeer dan het middel om de 2 uur in. Zoek daarnaast regelmatig de schaduw op en draag een hoed met een brede rand. Pas wanneer u zich aan deze adviezen houdt bereikt u de daadwerkelijke graad van bescherming die op de verpakking van het zonnebrandmiddel staat.

Advies van Huidarts.com

Huidarts.com raadt een zonnebrandmiddel aan met minimaal SPF 30

Wat zijn UV-filters?

De werkzame stof in een zonnebrandmiddel heet een UV-filter. Er bestaan twee soorten UV-filters, minerale en chemische filters. In zonnebrandmiddelen wordt vaak een combinatie van beide gebruikt.

Minerale UV-filters

Minerale filters, zoals zinkoxide en titaniumdioxide, verstrooien het zonlicht en kaatsen van je lichaam af. Minerale filters staan ook bekend als mechanische of fysische filters. Minerale filters zijn veilig en zijn het meest geschikt voor kinderen en mensen met een gevoelige huid. Een nadeel van minerale filters is dat ze een witte, doffe gloed achterlaten op het huiddeel waarop het aangebracht is. Een manier om dit te beperken is nanotechnologie, waarbij de zinkoxide en titaniumdioxide deeltjes zo klein (< 100 nanometer) worden gemaakt dat ze geen witte sporen achterlaten. Dit brengt mogelijke veiligheidsrisico’s met zich mee, en wetenschappers verschillen hierover van mening. De laatste onderzoeken geven aan dat nanodeeltjes ongevaarlijk zijn en de huid niet kunnen penetreren om in je bloedbaan terecht te komen, maar dat ze als je ze inademt (in het geval van zonnebrandsprays met titaniumdioxide nanodeeltjes) mogelijk wél kankerverwekkend zijn. Een groot voordeel van een minerale UV-filter is dat het direct werkt zodra deze op de huid is aangebracht omdat deze filter de zonnestralen terugkaatst.

Chemische UV-filters

Chemische filters absorberen UVA- en UVB-straling en zetten dit vervolgens om in warmte en infrarode straling. Hier zitten echter vele nadelen aan, zoals huidirritatie en allergische reacties. Ook duurt het zo’n 30 minuten voordat een chemische UV filter zijn werking uitoefent.  Verder zijn er aanwijzingen dat enkele chemische filters de huid penetreren en in je bloedbaan terecht komen. Diverse dierexperimentele onderzoeken en laboratoriumstudies tonen aan dat sommige ingrediënten de hormoonhuishouding kunnen verstoren. De effecten bij de mens is nog onbekend.

Hieronder een overzicht van de verschillende chemische filters met moeilijke namen

Chemische filters zonder aanwijzing voor hormoonverstoring of allergie

• Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid (Mexoryl SX/Ecamsule)

Chemische filters met aanwijzing voor hormoonverstoring en allergie

• 2-Ethoxyethyl p-methoxycinnamate  (Cinoxate )
• Benzophenone-3 (Oxybenzone)
• Octocrylene
• Benzophenone-8 (Dioxybenzone)
• Methyl Anthranilate
• 4-Methylbenzylidene Camphor
• Homosalate (Homomenthyl Salicylate)
• P-aminobenzoic acid (PABA)
• Ethylhexyl Methoxycinnamate (Octyl Methoxycinnamate)
• Ethylhexyl Salicylate (Octyl Salicylate)
• Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid (Ensuizole)

Chemische filters zonder aanwijzing voor hormoonverstoring maar wel voor allergie

• Polysilicone-15 (Dimethicodiethylbenzalmalonate)
• Butyl Methoxydibenzoylmethane (Avobenzon/Parsol 1789)
• Benzophenone-4 (Sulisobenzone)
• Benzophenone-5

Chemische filters met nog onbekende gezondheidsrisico’s

• Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenol Triazine (Tinosorb S/Bemotrizinol)
• Drometrizole Trisiloxane (Mexoryl XL)
• Methylene Bis-Benztriazolyl Tetramethylbutylphenol (Tinosorb M)
• Disodium Phenyl Dibenzimidazole Tetrasulfonate
• PEG-25 PABA
• 3-Benzylidene Camphor
• Benzylidene Camphor Sulfonic Acid (Mexoryl SL)
• Camphor Benzalkonium Methosulfate (Mexoryl SO)
• Diethylamino Hydroxybenzoyl Hexyl Benzoate (Benzoic Acid)
• Diethylhexyl Butamido Triazone (Dioctyl Butamido Triazone)
• Ethylhexyl Dimethyl PABA (Octyl Dimethyl PABA)
• Ethylhexyl Triazone (Octyl Triazone)
• Isopentyl-p-Methoxycinnamate (Amiloxate)

Het lijkt er dus op dat een zonnebrandmiddel met de chemische filter Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid (Mexoryl SX/Ecamsule) op dit moment het beste veiligheidsprofiel heeft. De chemische filters met nog onbekende gezondheidsrisico’s zijn waarschijnlijk ook veilig, maar het wachten is op meer recentere testresultaten.

Advies van Huidarts.com

Huidarts.com adviseert een zonnebrandmiddel met een minerale filter omdat deze op de huid blijft zitten, niet door de huid heen dringt en geen inwendige gezondheidsproblemen geeft. Bovendien beschermt een minerale UV filter de huid direct zodra deze op de huid is aangebracht.

Oxybenzon

De UV-filter oxybenzon staat momenteel ter discussie omdat deze van alle chemische filters de meeste gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.  Het middel dringt door de huid heen, wordt in moedermelk gevonden en verstoort de hormonale stofwisseling van de mens. Oxybenzon wordt gebruikt in de merken Vision en Ultrasun.

GRASE

Naar aanleiding van alle zorgwekkende bevindingen rondom chemische filters heeft de FDA nieuwe regels opgesteld waaraan UV-filters zich aan moeten houden. Begin 2019  werd daarom de term GRASE voorgesteld, wat staat voor “Generally Recognized as Safe and Effective”. UV-filters moeten daarbij aan strenge eisen voldoen voor wat betreft de veiligheid, toedieningsvorm, sun protection factor (SPF-waarde) en breed-spectrum werking (mate van UVA-bescherming). Tot nu toe voldoen alleen nog maar twee UV-filters aan deze nieuwe veiligheids en effectiviteitsnorm, namelijk zinkoxide en titaniumoxide. Beiden zijn minerale filters. De volgende 12 chemische UV-filters staan momenteel ter beroordeling: cinoxate, dioxybenzone, ensulizole, homosalate, meradimate, octinoxate, octisalate, octocrylene, padimate O, sulisobenzone, oxybenzone, and avobenzone.  Twee chemische filters zijn inmiddels niet-GRASE verklaard. Deze zijn PABA en trolamine salicylate.

Advies van Huidarts.com

Het advies van Huidarts.com is om voorlopig bovengenoemde 14 ingrediënten in zonnebrandmiddelen te mijden. Blijf kritisch en let dus goed op de ingrediënten lijst!

Welk soort zonnebrandmiddel moet ik nemen?

Over het algemeen worden zonnebrandsprays afgeraden. De sprays kunnen nanodeeltjes bevatten en deze kunnen door inademen in de longen terechtkomen. Van nanodeeltjes is het bekend dat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Van zonnebrandmiddelen die snel de huid intrekken en geen waas achterlaten kun je afvragen of ze wel voldoende bescherming bieden. Ook deze soort wordt dus afgeraden.

Advies van Huidarts.com

Huidarts.com raadt een zonnebrandmiddel aan met een basis die je nog lang genoeg op de huid voelt zitten en niet direct intrekt. De meeste crèmes en melkachtige lotions voldoen aan deze voorwaarde.

Welke ingrediënten moet ik vermijden in een zonnebrandmiddel?

Naast het vermijden van UV-filters op basis van nanotechnologie raden wij aan om geen producten te nemen met stoffen die allergische reacties kunnen geven op de huid.

• Parfumstoffen, zoals cinnamyl alcohol, cinnamaldehyde, eugenol, alpha-amyl-cinnamaldehyde, hydroxycitronellal, geraniol, isoeugenol, oak moss absolute alpha-Hexyl cinnamaldehyde 5%, citral, citronellol , Farnesol, Coumarin en Hydroxymethylpentylcyclohexenecarboxaldehyde
• Conservermiddelen zoals parabenen,  chloromethylisothiazolinone (Kathon CG) en verwante stoffen, methyl dibromo glutaronitile en quaternium 15 (euxyl K400), imidazolureem en diazolidinylureum

Advies van Huidarts.com

Gebruik een zonnebrandmiddel zonder parfum, zonder parabenen en andere onveilige conserveringsmiddelen en zonder nanodeeltjes

Antioxidanten in een zonnebrandmiddel, zijn deze veilig?

Steeds meer modernere zonnebrandmiddelen bevatten antioxidanten. Dit zijn stoffen die vrije radicalen in de huid onschadelijk maken. Vrije radicalen ontstaan als reactie op de inwerking van UV-stralen en toxische stoffen zoals roet-en rookdeeltjes. Voorbeelden van antioxidanten zijn vitamine E, cafeïne en niacinamide. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat antioxidanten gezondheidsproblemen geven.

Advies van Huidarts.com

De toevoeging van antioxidanten in een zonnebrandmiddel kan bijdragen tot een betere bescherming tegen UV-stralen en vermindering van zonneschade

Zonnebrandmiddelen voor baby’s en kleine kinderen

Omdat de huid van baby’s en kleine kinderen nog dun en kwetsbaar is raden wij voor hen geen chemische UV-filters aan omdat deze de huid kunnen penetreren. Voor baby’s en kleine kinderen raden wij uitsluitend minerale filters aan. Het allerbeste is uiteraard om baby’s en kleine kinderen gewoon uit de zon te houden.

Advies van Huidarts.com

Gebruik voor baby’s en kleine kinderen een zonnebrandmiddel met een minerale UV-filter.

Een zonnebrandmiddel die je maar eenmalig hoeft te smeren en de hele dag blijft zitten, bestaat dat?

Er bestaan een aantal merken die suggereren dat ze na eenmalig smeren de hele dag blijft werken. Onder andere zijn dat de merken Vision en Ultrasun.  Het antwoord op deze vraag is nee, dat is niet mogelijk. Door zweten en wrijven zal een groot deel van het zonnebrandmiddel weer van de huid verdwijnen. De beschermingsgraad wordt daardoor verlaagd.

Advies van Huidarts.com

Smeer een zonnebrandmiddel in 30 minuten vóórdat u de  zon ingaat en herhaal dit om de 2 uur. 

Kan een zonnebrandmiddel de vorming van huidkanker voorkomen?

In een land als Australië waar 1 op de 2 blanke mensen lijdt aan een vorm van huidkanker zijn vele studies verricht naar het effect van het langdurige gebruik van zonnebrandmiddelen. Hieruit heeft men vastgesteld dat het regelmatig en langdurig gebruik van zonnebrandmiddel inderdaad op lange termijn de risico op het ontstaan van huidkankers en voorstadia van huidkankers kan verminderen en de symptomen van huidveroudering kan tegengaan.

Kan het regelmatig gebruik van een zonnebrandmiddel leiden tot een gebrek aan vitamine D in het bloed?

Er zijn aanwijzingen dat bij mensen die langdurig en dagelijks een SPF 50 gebruiken een verlaging van de vitamine D ontstaat. Vitamine D is van belang bij de stofwisseling van bot. Een gebrek aan vitamine D kan leiden tot botontkalking en botbreuken. En vitamine D-gebrek kan ontstaan bij kinderen en bij (oudere) mensen die veel binnen zitten. Ook mensen met een getinte huid lopen kans op een verlaging van vitamine D wanneer ze dagelijks een te hoge beschermingsfactor gebruiken.

Advies van Huidarts.com

Gebruik een beschermingsfactor die bij uw huidtype past om een verlaging van de vitamine D in het bloed te voorkomen. Neem tijdens de koude maanden een voedingssupplement in met voldoende vitamine D in. Vraag hiervoor advies bij uw arts.

Wat is UV beschermende kleding?

Huidarts.com raadt ook mensen aan om UV beschermende zwem- en bad kleding te dragen zowel voor kinderen als voor volwassenen. Dit is vooral aan te raden wanneer u de hele dag onder de felle zon in het water bevindt bijvoorbeeld, zee (boot-, zeil of snorkeltripjes) of zwembad. Door het gebruik van UV beschermende kleding hoeft u zich dus niet meer in te smeren. Let op: Voor het gezicht en andere onbedekte delen van de huid dient u zich nog wel voldoende en regelmatig in te smeren.

Websites voor UV beschermende kleding

Odiezon

UV fashions

Wat is bruin zonder zon?

Steeds vaker wordt ge­bruik ge­maakt van bruin zon­der zon producten of zelf­brui­ners. Deze producten bieden de mogelijk­heid een bruine kleur te ver­krijgen zonder dat er zon aan te pas komt.  Maar let op: de meeste bruin zonder zonproducten bevatten geen UV-filter waardoor uw huid evengoed kan verbranden in de zon.

Men kan drie soor­ten zelf­brui­ners onder­sch­eiden:

• De meeste zelfbrui­ners maken gebruik van dihydroxy-aceton (DHA) en la­wson. Dit zijn stof­fen die zich hech­ten aan de bovenste laag van de opper­huid en door oxidatie een bruine kleur veroorzaken (als het ware een soort roest reactie van de huid). Na een paar dagen ver­dwijnt de kleur door het normale afschilfe­ringspro­ces van de huid. Belangrijk is de crème egaal aan te brengen anders ontstaan donkere vlekken of vegen. Tegenwoordig zijn er ook zelf­bruiners op de markt die tevens een SPF be­vatten zodat ze ook bij het zonnen ge­bruikt kunnen wor­den.
• Naast de zelfbrui­ners die DHA en lawson bevatten, bestaan er producten die tyrosine bevatten. Uit tyro­sine wordt in de pigmentcellen pig­ment (melanine) ge­vormd. Tyrosine kan dus worden beschouwd als een voorloper van het melani­ne. Door deze stof op de huid aan te brengen ont­staat een toename van de vorming van mela­nine en dus een bruine kleur. Deze stoffen worden ook wel “preta­nners” ge­noemd. Ook hier geldt dat een vlekkig resultaat ontstaat wanneer de crème niet egaal wordt aan­ge­bracht.
• Tot slot zijn er producten die berga­mot-olie bevatten. Deze stof houdt de UV-B tegen maar ver­sterkt de werking van UV-A stralen. Hierdoor is het mo­gelijk al bij een geringe dosis UV-A stralen bruin te worden. Deze stof­fen vallen dan ook niet echt onder de zelfbrui­ners omdat er wel zo­nlicht bij nodig is. Doordat de UV-A stra­ling niet wordt te­gengehouden en het effect juist wordt versterkt, ver­sterken deze mid­delen de veroude­ringsef­fecten van de zon op de huid. Mensen met huidty­pe I en II moeten voorzichtig om­springen met deze producten omdat zij ook tot zonne­brand aanleiding kunnen geven.