Prednisolon

Prednisolon wordt in de dermatologie toegepast bij ernstige vormen van huidontstekingen waaronder urticaria, pemphigus, parapemphigus, herpes gestationes, dermatomyositis, eosinofiele fasciitis, lupus erythematodes, (cutane) sarcoidose, erythema nodosum, vasculitis, syndroom van Sweet, pyoderma gangrenosum, lepra reacties, erythema exsudativum multiforme, lichen ruber planus, allerlei vormen van ernstig eczeem en overgevoeligheidsreacties, waaronder geneesmiddelen reacties. Het middel is op recept verkrijgbaar in capsules, drank, tabletten en injecties als het merkloze Prednisolon.

Hoe werkt prednisolon ?

Prednisolon behoort tot de groep geneesmiddelen die bijnierschorshormonen of corticosteroïden worden genoemd. Natuurlijke bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties en zijn nodig voor het vrijmaken en opslaan van energie, mineralen en zouten.

Wat is de dosering voor prednisolon ?

Uw arts kan kiezen uit twee doseringmethoden, afhankelijk van de aard en ernst van de huidaandoening:
-Stootkuur. Een stootkuur is een behandeling van enkele dagen tot twee weken met een hoeveelheid van 30 tot 80 mg prednisolon per dag. Dit is een wat grotere hoeveelheid dan bij de meeste langdurige behandelingen. Bij een stootkuur treden geen ernstige bijwerkingen van prednisolon op. In een enkel geval schrijft de arts geen tabletten of capsules voor, maar krijgt u injecties met prednisolon. Soms krijgt u één injectie, die dan gedurende enkele dagen blijft werken. Een stootkuur wordt toegepast bij plotselinge verergeringen van bepaalde huidaandoeningen, waarbij ontstekingsverschijnselen een rol spelen. Prednisolon geneest de aandoening niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw huid zich makkelijker kan herstellen. Aan het einde van de kuur dient u de dosis langzaam af te bouwen, bijvoorbeeld door elke dag één tablet of capsule minder te slikken. Uw arts zal aan u een afbouwschema meegeven.
-Langdurige behandeling. Een langdurige behandeling duurt enkele maanden of langer en bestaat uit een hoeveelheid van ongeveer 10 mg tot 20 mg prednisolon per dag. U start deze behandeling meestal met een stootkuur van een grote hoeveelheid prednisolon per dag, waarna u de hoeveelheid in enkele dagen tot weken afbouwt tot de onderhoudsdosering. Gedurende de hele behandeling bepaalt uw arts samen met u of de hoeveelheid prednisolon bijgesteld moet worden, zodat u de laagst mogelijk dosering gebruikt die nog goed werkt. Deze langdurige behandeling wordt toegepast bij ernstige huidziekten waarbij ontstekingsverschijnselen een rol spelen in het geval dat andere geneesmiddelen niet of onvoldoende helpen. Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter. Vraag ook uw arts om een duidelijke instructie op papier. De doseringsschema’s bij dit middel zijn vaak ingewikkeld, omdat u op- en af moet bouwen.

Hoe gebruikt u prednisolon ?

– Neem dit middel vlak voor of tijdens een maaltijd in. U heeft dan minder kans op maagklachten. Sommige mensen vinden dat de tabletten een onplezierige bittere smaak hebben. Neem tabletten dan in met een lepel vla of yoghurt. Eventueel kunt u uw arts vragen een recept te schrijven voor gelatinecapsules, die de apotheek voor u kan maken. De capsule kunt u in zijn geheel inslikken, waarna hij in de maag oplost. Verwerking in een capsule kan ook prettig zijn als u erg veel tabletten in één keer moet slikken.
– Soms moet u dit middel in het begin twee tot vier keer per dag innemen, om er zo aan te wennen. Zodra u minder last heeft van de bijwerkingen, zoals misselijkheid, kunt u proberen de hoeveelheid voor één dag in één keer in te nemen. U voorkomt hiermee bijwerkingen op de lange termijn.
– Als u het één keer per dag inneemt, doe dat dan vroeg in de ochtend. Bijvoorbeeld bij het ontbijt. U beperkt hierdoor het remmende effect op de eigen bijnierschors.

Welke resultaten kunt u van prednisolon verwachten ?

– Bij een stootkuur merkt u de werking meestal binnen enkele uren. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
– Bij een langdurige behandeling duurt het soms enkele weken duren voor u het effect van prednisolon merkt.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van prednisolon ?

Naast het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van uw eigen gevoeligheid voor deze bijwerkingen, de hoeveelheid prednisolon die u gebruikt en de lengte van de behandeling. Vraag uw arts welke bijwerkingen u kunt verwachten. In het algemeen geldt het volgende. Bij een éénmalige behandeling of behandeling van enkele dagen heeft u weinig kans op bijwerkingen.
– Bij een stootkuur gebruikt u gedurende enkele dagen tot weken een hoge dosering van 30 mg tot 80 mg prednisolon. De bijwerkingen die u daarbij ervaart, zijn in het algemeen niet gevaarlijk of schadelijk, soms wel lastig of vervelend.
– Bij langdurig gebruik gaan de meeste bijwerkingen na enkele dagen tot weken over, als u aan het middel gewend bent geraakt. Na enkele weken gebruik heeft u wel kans op bijwerkingen die optreden bij langdurend gebruik. Dit is ook het geval bij kortdurende behandelingen met doseringen vanaf 30 mg die vaak herhaald worden. Bijvoorbeeld vaker dan vier keer per jaar. De belangrijkste bijwerkingen die voor kunnen komen zijn:

METEEN VANAF HET BEGIN VAN DE BEHANDELING
– Soms: maag- of darmklachten. Het innemen vlak voor of tijdens de maaltijd kan deze klachten voorkomen. De maag- en darmwand kunnen gevoeliger zijn, waardoor eerder maag- en darmzweren ontstaan. Overleg voor gebruik met uw arts als u een recent een maag- of darmzweer heeft gehad of die nu nog heeft. Eventueel kan uw arts een maagzuurbeschermend middel voorschrijven.
– Tijdelijke veranderingen in gevoel en stemming, die per persoon kunnen verschillen. Men kan energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid. Overleg voor gebruik met uw arts als u depressief bent of hiervoor behandeld wordt. Mocht u veel last hebben van stemmingsveranderingen, vraag dan uw arts om advies. Mogelijk kan de dosering enigszins worden verlaagd.
-Bij slaapproblemen door rusteloosheid kan het helpen het middel in één keer vroeg op de dag in te nemen.
– Omdat bijnierschorshormonen de aanmaak en afbraak van koolhydraten beïnvloeden, kunnen bij mensen die daarvoor gevoelig zijn, verschijnselen van diabetes (suikerziekte) ontstaan. Zij merken dit doordat zij veel dorst krijgen en veel moeten plassen. Dit kan vooral optreden bij mensen boven de 75 jaar. Mensen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet extra vaak uw bloedglucosegehalte.
– Slecht genezende wonden en meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels. Start de behandeling niet, als het enigszins kan, als u last heeft van aandoeningen die zijn veroorzaakt door infecties van bacteriën, schimmels of virussen. Als de infectie uit de hand loopt heeft u dat niet in de gaten, omdat bijnierschorshormonen ontstekingsverschijnselen, zoals roodheid en zwelling, tegengaan. Mocht zich een infectie tijdens het gebruik voordoen, bespreek dan met de arts wat u moet doen. Neem in elk geval contact op bij plotseling opkomende ontstekingen, bij ontstekingen in of rond het oog en bij een ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus is veroorzaakt.
– Overleg met uw arts als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.
– Raadpleeg uw arts als u een wond heeft die slecht geneest.
– Een verhoogde bloeddruk kan ontstaan bij personen die daarvoor gevoelig zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een hoge bloeddruk heeft of hiervoor behandeld wordt.
– Een verhoogde oogboldruk kan ontstaan bij personen die daarvoor gevoelig zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een verhoogde oogboldruk (glaucoom) heeft, terwijl deze niet wordt behandeld door de oogarts
– Bij sommige vrouwen blijft de menstruatie uit tijdens de behandeling.
– U kunt last krijgen van spierzwakte en vermoeidheid.
– Oedeem. Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten. Mensen die al last van oedeem hebben, bijvoorbeeld door hartfalen zijn hier extra gevoelig voor. Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft. Alleen als u extra gevoelig bent voor één van de bijwerkingen of als u vaker in korte tijd stootkuren gebruikt, kunt u de bijwerkingen ervaren, die we hieronder noemen.

NA GEBRUIK VAN MEER DAN DRIE WEKEN
De volgende bijwerkingen treden meestal niet op bij hoeveelheden van minder dan 7,5 mg per dag.
– Sommige mensen worden dikker door de veranderde opbouw en afbraak van vet, door toename van de eetlust en door het vasthouden van vocht. Het is vaak nodig de eetgewoontes aan te passen om het gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen. Vraag uw huisarts om een verwijzing.
– Regelmatig krijgen mensen een opgezwollen gezicht. Dit is voor velen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het is niet altijd mooi en terwijl het niet goed met hen gaat, zien zij er voor hun omgeving juist ‘welvarend’ uit.
– De huid wordt vaak dunner, waardoor het de onderliggende weefsels minder goed beschermt. Hierdoor kunt u eerder last krijgen van blauwe plekken en streepvormige littekens (striae). Enige maanden na het stoppen met de behandeling moet de huid weer zijn normale dikte terughebben. De littekens verdwijnen niet meer.
– Andere effecten op de huid zijn dat wonden minder goed en minder snel genezen en dat er een verhoogde kans is op acne (jeugdpuistjes) en overmatige haargroei, vooral in het gezicht.
– Vermindering van de werking van de bijnierschors. Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan een halfjaar duren. Moet u tijdens of binnen halfjaar na beëindiging van de behandeling een medische ingreep ondergaan? Vertel dan altijd dat u een bijnierschorshormoon gebruikt, of gebruikt heeft. Na operaties heeft uw lichaam extra bijnierschorshormoon nodig. Omdat uw bijnierschors deze op dit moment zelf niet kan aanmaken moet de dosering vaak worden aangepast.

NA ENKELE MAANDEN GEBRUIK
Dit is een gebruik van enkele maanden of meerdere kortdurende kuren met een hoge dosering achter elkaar. Bijvoorbeeld meer dan vier per jaar. De bijwerkingen kunnen na enkele maanden optreden, of pas na het stoppen met een langdurige behandeling. Ze komen meestal niet voor als u minder dan 7,5 mg per dag gebruikt.
– Verlies van botweefsel (osteoporose). De botten worden dan brozer, waardoor deze eerder breken. Vooral op oudere leeftijd zal het gebruik van bijnierschorshormonen het natuurlijke afbraakproces van de botten versterken. Maar ook wanneer u de bijnierschorshormonen op jonge of middelbare leeftijd gebruikt, heeft u op latere leeftijd meer kans op botontkalking. Het is daarom belangrijk tijdens het gebruik van de bijnierschorshormonen veel kalk te gebruiken (in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten). Ook lichaamsbeweging zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
– Een blijvende vertroebeling van de ooglens (cataract) kan ontstaan. Neem contact op met uw arts als u veranderingen in uw gezichtsvermogen opmerkt. Bij ouderen en mensen met diabetes kan ouderdomsstaar wat eerder ontstaan dan normaal zou gebeuren. Ouderdomsstaar is een blijvende vertroebeling van de ooglens. Neem contact op met een oogarts als u wazig gaat zien en vermeld dan dat u een bijnierschorshormoon gebruikt. Het gezichtsvermogen kan met een bril vaak nog goed worden gecorrigeerd. Mocht na verloop van tijd het gezichtsvermogen te slecht zijn, dan is een lensoperatie nodig.
– Kinderen kunnen door het gebruik soms minder hard groeien. Het is daarom belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht controleert. Als blijkt dat inderdaad groeivertraging optreedt, dan kan tijdig worden overwogen de behandeling te stoppen.

Waar moet u op letten als u prednisolon gebruikt ?

SPECIALE PATIËNTEN GROEPEN EN KINDEREN
De volgende patiëntengroepen dienen extra nauwkeurig de aanwijzingen van de arts te volgen:
Patiënten met een verhoogde bloeddruk, botontkalking, doorgemaakte maag – en darmzweren, suikerziekte, psychische stoornissen en tuberculose (TBC). Bij langdurige toediening aan kinderen moet worden gelet op de groei en lichamelijk ontwikkeling

WISSELWERKING MET ANDERE MEDICIJNEN
– Pas op met het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Ontstekingsremmende pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. Prednisolon kan de kans op deze bijwerking verhogen. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken.
– Ritonavir (Norvir), een middel gebruikt bij HIV-infectie. De hoeveelheid prednisolon in het bloed kan stijgen. Hierdoor zijn de werking en de bijwerkingen sterker. Raapleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
– Een wisselwerking kan ook optreden bij gelijktijdig gebruik van de volgende middelen: fenytoïne (middel tegen epilepsie); fenobarbital (middel tegen epilepsie); rifampicine (bacteriedodend middel); plasmiddelen; antistollingsmiddelen; middelen tegen diabetes.
Overleg met uw arts of apotheker indien u één of meerdere van de bovengenoemde middelen gebruikt.

ZWANGERSCHAP EN BORSTVOEDING
– Een korte stootkuur kunt u soms volgen tijdens zwangerschap of als u zwanger wilt worden. Overleg hierover met uw arts. Over een behandeling van meerdere weken of langer zult u samen met uw arts een afweging moeten maken tussen de voordelen van de behandeling en de risico’s voor het kind. De effecten op het ongeboren kind zijn nog niet allemaal bekend, maar duidelijk is dat het kind minder goed kan groeien.
– Tijdens een stootkuur gedurende tien dagen met een dosering tot 30 mg per dag kunt u borstvoeding geven. Het geeft dan weinig risico voor de baby. Tijdens een behandeling van meerdere weken of langer kunt u beter geen borstvoeding geven. Overleg hierover met uw arts.

WAT MOET IK DOEN ALS IK EEN DOSIS BEN VERGETEN ?
– Als u dit middel één keer per dag gebruikt:
Duurt het nog meer dan acht uur voor u de volgende dosis inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan acht uur? Sla de vergeten dosis dan over.
– Als u dit middel verschillende keren per dag gebruikt:
Neem de vergeten dosis zo snel mogelijk alsnog in. Is het alweer tijd voor de volgende dosis? Neem beide doses dan tegelijk in.
– Als u dit middel één keer in de twee dagen gebruikt:
Neem de vergeten dosis de volgende ochtend in. Komt u er pas na twee dagen achter als u de volgende dosis alweer moet innemen? Sla de vergeten dosis dan over.

KAN IK ZOMAAR MET DIT MIDDEL STOPPEN ?
– Gebruikt u dit middel enkele dagen? Dan kunt u in één keer stoppen zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan.
– Gebruikt u dit middel korter dan drie weken achter elkaar? Meestal kunt u in één keer stoppen, zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Soms heeft de arts voor u wel een afbouwschema voorgesteld. Vaak is dat om een terugkeer van de aandoening te voorkomen. Bij astma stapt u soms over op inhalaties met een bijnierschorshormoon.
– Gebruikt u dit middel langer dan drie weken achter elkaar? Bouw dan langzaam af in overleg met uw arts. Bij plotseling stoppen kunt u last krijgen van ernstige ziekteverschijnselen, zoals diarree, misselijkheid, zwakte en vermoeidheid. Die ziekteverschijnselen ontstaan doordat tijdens het gebruik uw eigen bijnierschors minder hormonen aanmaakt. Er is immers al voldoende bijnierschorshormoon in het lichaam aanwezig. Bij plotseling stoppen kan de bijnierschors de hormonen niet ineens weer aanmaken. Het duurt enige weken tot soms meer dan een jaar voor de bijnierschors weer helemaal op gang is.

Wanneer dient u uw arts te waarschuwen ?

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen, of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.